0
応用数学解説
文献あり

非整数階時間微分を含む非線形拡散方程式の解の存在について

74
0
$$\newcommand{a}[0]{\alpha} \newcommand{C}[0]{\mathbb{C}} \newcommand{caputo}[0]{{_0^cD_t^{\alpha}}} \newcommand{ds}[0]{\dfrac{d}{ds}} \newcommand{dt}[0]{\dfrac{d}{dt}} \newcommand{e}[0]{\varepsilon} \newcommand{essinf}[0]{{\rm ess}\inf} \newcommand{esssup}[0]{{\rm ess}\sup} \newcommand{N}[0]{\mathbb{N}} \newcommand{om}[0]{\Omega} \newcommand{R}[0]{\mathbb{R}} \newcommand{rightcaputo}[0]{{_T^cD}_{t-}^{\alpha}} $$

Existence and Uniqueness Theorem for the Time-fractional Nonlinear Diffusion Equations.

Introduction

今回は次の初期値境界値問題
\begin{equation}\label{cpme}\tag{CPME} \begin{cases} \caputo u = \Delta\Phi(u) & {\rm in}\ \ \om\times(0,T) =: Q_T,\\ u = 0 & {\rm on}\ \ \partial\om\times[0,T] =: \Sigma_T,\\ u = u_0 & {\rm on}\ \ \om\times\{t=0\} \end{cases} \end{equation}
を考える.

今回の記事では, 非整数階時間微分を含む非線形拡散方程式の基本定理について述べる.
本記事は以下のような構成になっている. 第2章ではCaputo微分におけるNon-local chain ruleとCaputoの右側微分に対するエネルギー等式, 不等式を与え, 拡散係数が退化性(または特異性)を有さない場合の解の存在性, 一意性と最大値原理について述べる.
第3章では, 拡散係数が退化(または発散)する場合の弱解の存在性, 一意性とエネルギー評価を与える. さらに, $L^p$評価を与える.

Preliminaries

Key lemma

本節では, 第3章以降で用いる重要補題を準備する.

Non-local chain rule inequality

$T > 0$, $U$$\R$の開部分集合, $k \in W^{1,1}(0,T)$を非増加非負関数, $H \in C^1(U)$を凸関数, $u_0 \in U$, $u \in L^1(0,T)$ with $u(t) \in U$ for a.e. $t \in (0,T)$とする. さらに, $H(u), H'(u)u, H'(u)(\dot{k}*u) \in L^1(0,T)$(例えば$u \in L^\infty(0,T)$)であると仮定する. このとき,
\begin{equation} H'(u(t))\dt(k*[u-u_0])(t) \geqslant \dt(k*[H(u)-H(u_0)])(t)\ \ {\rm a.e.}\ \ t \in (0,T) \end{equation}
が成立する.

$X$を実Banach空間とし, $u \in L^1(0,T; X)$, $p \in (1,\infty)$, $I^{1-\alpha}[u-u_0] \in {_0W^{1,p}}(0,T; X)$と仮定する. もし, $\dfrac{1}{p} < \alpha \leqslant 1$のとき, $u \in C([0,T]; X)$かつ$u(0) = u_0$である.

次に, 次章で弱解の一意性の証明を与えるため, Caputoの右側微分と呼ばれるものを導入する. Caputoの右側微分とは, $\alpha \in (0,1)$と十分滑らかな$u$に対して,
\begin{equation} \rightcaputo u(t) = \dt I_{t-}^{1-\alpha}[u(\cdot) - u(T)] = \dt\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)(u(s) - u(T))\ ds = \int_t^Tg_{\alpha}(s-t)u'(s)\ ds. \end{equation}
と定義される. ここで, $I_{t-}^{\beta}$はRiemann-Liouvilleの右側積分と呼ばれる. このとき,
\begin{equation} I_{t-}^{\alpha}\rightcaputo u(t) = u(T) - u(t), \end{equation}
\begin{equation} \rightcaputo I_{t-}^{\alpha}u(t) = -u(t) \end{equation}
が成立する. 実際,
\begin{align} I_{t-}^{\alpha}\rightcaputo u(t) & = (g_{1-\alpha}*\dt(g_{\alpha}*[u(\cdot) - u(T)]))(t) = \dt(g_{1-\alpha}*(g_{\alpha}*[u(\cdot) - u(T)]))(t) \\ & = \dt I_{t-}[u(\cdot) - u(T)](t) = \dt\int_t^T(u(s) - u(T))\ ds = u(T) - u(t), \end{align}
\begin{align} \rightcaputo I_{t-}^{\alpha}u(t) & = \dt I_{t-}^{1-\alpha}(I_{t-}^{\alpha}u(\cdot) - I_{t-}^{\alpha}u(T))(t) = \dt I_{t-}^{1-\alpha}I_{t-}^{\alpha}u(t) \\ & = \dt I_{t-}u(t) = \dt \int_t^Tu(s)\ ds = -u(t). \end{align}

以上の議論から, 次のCaputoの右側微分におけるエネルギー等式と不等式が得られる.

Non-local energy identity and inequality

$\alpha \in (0,1)$, $u \in C^1([0,T]; L^2(\om)))$とする. このとき,
\begin{multline} 2\int_{\om}\rightcaputo u(x,t)u(x,t)\ dx = \rightcaputo\|u(t)\|_{L^2(\om)}^2 - g_{\alpha}(T-t)\|u(T) - u(t)\|_{L^2(\om)}^2 \\ - \frac{\alpha}{\Gamma(1-\alpha)}\int_t^T\frac{\|u(s) - u(t)\|_{L^2(\om)}^2}{|s-t|^{1+\alpha}}\ ds \end{multline}
が成立する. 特に,
\begin{equation} \int_{\om}\rightcaputo u(x,t)u(x,t)\ dx \leqslant \rightcaputo\|u(t)\|_{L^2(\om)}^2 \end{equation}
である.

定義より,
\begin{align} & 2\int_{\om}\rightcaputo u(x,t)u(x,t)\ dx - \rightcaputo\|u(t)\|_{L^2(\om)}^2 \\ & = 2\int_{\om}\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)u'(x,s)u(x,t)\ dsdx - \int_t^Tg_{\alpha}(s-t)\frac{d}{ds}\int_{\om}|u(x,s)|^2\ dxds \\ & = 2\int_{\om}\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)u'(x,s)u(x,t)\ dsdx - 2\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)\int_{\om}u'(x,s)u(x,s)\ dxds \\ & = 2\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)\int_{\om}u'(x,s)u(x,t)\ dxds - 2\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)\int_{\om}u'(x,s)u(x,s)\ dxds \\ & = 2\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)\int_{\om}u'(x,s)(u(x,t) - u(x,s))\ dxds \\ & = -\int_t^Tg_{\alpha}(s-t)\frac{d}{ds}\|u(t) - u(s)\|_{L^2(\om)}^2\ ds \\ & = -\biggl[g_{\alpha}(s-t)\|u(t) - u(s)\|_{L^2(\om)}^2\biggl]_{s=t}^{s=T} - \frac{\alpha}{\Gamma(1-\alpha)}\int_t^T(s-t)^{-\alpha-1}\|u(s) - u(t)\|_{L^2(\om)}^2\ ds \end{align}
となる. ここで, 平均値の定理より,
\begin{align} g_{\alpha}(s-t)\|u(t) - u(s)\|_{L^2(\om)}^2 & = \frac{1}{\Gamma(1-\alpha)}\int_{\om}(s-t)^{-\alpha}|u(t) - u(s)|^2\ ds \\ & \leqslant \frac{|s-t|^{2-\alpha}}{\Gamma(1-\alpha)}\int_{\om}|u'(x,\xi)|^2\ dx\ \ \ (\exists\xi \in (t,s)) \\ & \to 0\ \ {\rm as}\ \ s \to t \end{align}
が得られる. 以上で定理の証明が完了した. $\square$

補題3より, 次の補題が得られる.

$\alpha\in(0,1)$, $u \in L^2(0,T; L^2(\om))$ with $u(T)=0$かつ, $I_{t-}^{1-\alpha}u \in H^1(0,T; L^2(\om))$と仮定する. このとき,
\begin{equation} \int_{0}^T\int_{\om}\rightcaputo u(x,t)u(x,t)\ dx \leqslant 0 \end{equation}
が成立する.

$u_n$を,
\begin{equation} u_n \to u,\ \ \dt I_t^{1-\alpha}u_n \to \dt I_{t-}^{1-\alpha}u\ \ {\rm in}\ \ L^2(0,T; L^2(\om)) \end{equation}
かつ$u_n(T) = 0$をみたす滑らかな関数とする. このとき, $\|u_n(T)\|_{L^2(\om)} = 0$であるので,
\begin{align} \int_0^T\int_{\om}\rightcaputo u_n(x,t)u_n(x,t)\ dxdt & \leqslant \int_0^T\rightcaputo\|u_n(t)\|_{L^2(\om)}^2\ dt \\ & = \int_0^T\dt\int_t^Tg_{\alpha}(s - t)\|u_n(s)\|_{L^2(\om)}^2\ dsdt \\ & = \biggl[\int_t^Tg_{\alpha}(s - t)\|u_n(s)\|_{L^2(\om)}^2\ ds\biggl]_{t=0}^{t=T} \\ & = -\int_0^Tg_{\alpha}(s)\|u_n(s)\|_{L^2(\om)}^2\ ds \\ & \leqslant 0 \end{align}
がしたがう. したがって, $n \to \infty$とすれば, 証明が得られる. $\square$

Initial-boundary problem in the non-degenerate case

本章では, $\Phi \in C^1(\R)$ for all $r \in \R$かつ,
\begin{equation}\label{1}\tag{1} \lambda \leqslant \Phi'(r) \leqslant \mu \end{equation}
をみたす$\lambda,\mu > 0$が存在すると仮定する. $u$が問題\eqref{cpme}の弱解であるとは,
\begin{equation} u \in L^2(0,T; H_0^1(\om)),\ \ \ I^{1-\alpha}[u-u_0] \in {_0H^1}(0,T; H^{-1}(\om)), \end{equation}
\begin{equation} \Phi(u) \in L^2(0,T; H_0^1(\om))\ \ {\rm with}\ \ \nabla\Phi(u) = \Phi'(u)\nabla u \in L^2(0,T; L^2(\om)) \end{equation}
かつ$\varphi(T) = 0$をみたす任意の$\varphi \in H^1(0,T; H_0^1(\om))$に対して,
\begin{equation}\label{2}\tag{2} -\int_0^T\int_{\om}I^{1-\alpha}[u(x,\cdot)-u_0(x)]\varphi_t(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\nabla\Phi(u(x,t))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt = 0 \end{equation}
が成立する.

Existence and Uniqueness in the degenerate case

拡散係数が退化(または発散)しない場合, 次の弱解の存在定理が得られている.

1, Theorem 4.1.

$u_0 \in L^2(\om)$とし, 式\eqref{1}が成立すると仮定する. このとき, 問題\eqref{cpme}の弱解$u \in L^2(0,T; H_0^1(\om))$が存在し,
\begin{equation} \|I^{1-\alpha}[u-u_0]\|_{H^1(0,T; H^{-1}(\om))} + \|u\|_{L^2(0,T; H_0^1(\om))} \leqslant C\|u_0\|_{L^2(\om)}, \end{equation}
が成立する. ここで, $C$$\alpha, T, \lambda, \mu$に依存する定数である. さらに, $\alpha > \dfrac{1}{2}$のとき, $u \in C([0,T]; H^{-1}(\om))$かつ$u(0) = u_0$である.

さらに, $\Phi$に特別な仮定を加えることで次の一意性定理が成立する.

$\Phi$$\R$上で狭義単調増加とする. このとき, 問題\eqref{cpme}の弱解は一意である.

弱形式\eqref{2}は
\begin{equation} -\int_0^T\int_{\om}u(x,t)\rightcaputo\varphi(x,t)\ dxdt + \int_0^TG_{\alpha}(t)\int_{\om}u_0(x)\varphi(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\nabla\Phi(u(x,t))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt = 0 \end{equation}
と書き換えられる. ここで, $\|g_{\alpha}\|_{L^1(0,t)} = G_{\alpha}(t)$である. 実際, 積分の順序交換より,
\begin{align} & -\int_0^T\int_{\om}I^{1-\alpha}[u(x,\cdot)-u_0(x)](t)\varphi_t(x,t)\ dxdt \\ & = -\int_0^T\int_{\om}\int_0^tg_{\alpha}(t-\tau)(u(x,\tau) - u_0(x))\ d\tau\varphi_t(x,t)\ dxdt \\ & = -\int_{\om}\int_0^T\int_0^tg_{\alpha}(t-\tau)u(x,\tau)\ d\tau\varphi_t(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}u_0(x)G_{\alpha}(t)\varphi_t(x,t)\ dxdt \\ & = -\int_{\om}\int_0^Tu(x,\tau)\int_{\tau}^Tg_{\alpha}(t-\tau)\varphi_t(x,t)\ dtd\tau + \int_0^T\int_{\om}u_0(x)G_{\alpha}(t)\varphi_t(x,t)\ dxdt \\ & = -\int_0^T\int_{\om}u(x,t)\rightcaputo\varphi(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}u_0(x)G_{\alpha}(t)\varphi_t(x,t)\ dxdt \end{align}
となる. 故に, $u_1, u_2$$u_{0,1} = u_{0,2}$となる問題\eqref{cpme}の弱解とすると,
\begin{equation}\label{3}\tag{3} -\int_0^T\int_{\om}(u_1(x,t)-u_2(x,t))\rightcaputo\varphi(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\nabla(\Phi(u_1(x,t))-\Phi(u_2(x,t)))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt = 0 \end{equation}
である. ここで, $u = u_1 - u_2$, $v = \Phi(u_1) - \Phi(u_2)$とおき, $\varphi = I_{t-}^{\alpha}v_n$とする. ただし, $v_n$$v_n \to v$ strongly in $L^2(0,T; H_0^1(\om))$をみたす滑らかな関数である. このとき, 式\eqref{3}の左辺第1項は
\begin{multline} -\int_0^T\int_{\om}u(x,t)\rightcaputo\varphi(x,t)\ dxdt = \int_0^T\int_{\om}u(x,t)v_n(x,t)\ dxdt \\ \xrightarrow[n\to\infty]{} \int_0^T\int_{\om}(u_1(x,t) - u_2(x,t))(\Phi(u_1(x,t)) - \Phi(u_2(x,t)))\ dxdt \geqslant 0 \end{multline}
となる. 第2項は補題4より,
\begin{align} \int_0^T\int_{\om}\nabla v(x,t)\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt & = \int_0^T\int_{\om}\nabla v(x,t)\cdot I_{t-}^{\alpha}\nabla v_n(x,t)\ dxdt \\ & = -\int_0^T\int_{\om}\rightcaputo\left(I_{t-}^{\alpha}\nabla v_n(x,t)\right)\cdot I_{t-}^{\alpha}\left(\nabla v_n(x,t)\right)\ dxdt + {\e}_n \\ & \geqslant {\e}_n \end{align}
となる. ここで,
\begin{equation} {\e}_n = \int_0^T\int_{\om}\nabla(v(x,t)-v_n(x,t))\cdot I_{t-}^{\alpha}\nabla v_n(x,t)\ dxdt \end{equation}
であり, $\e \to 0$ as $n \to \infty$がしたがう. 実際,
\begin{align} {\e}_n & = \int_0^T\int_{\om}\nabla(v(x,t)-v_n(x,t))\cdot\left(\int_t^Tg_{1-\alpha}(s-t)\nabla v_n(x,s)\ ds\right)dxdt \\ & = \int_0^T\int_{\om}\nabla v_n(x,s)\cdot\left(\int_0^sg_{1-\alpha}(s-t)\nabla(v(x,t)-v_n(x,t))\ dt\right)dxds \\ & = \int_0^T\int_{\om}\nabla v_n(x,t)\cdot I^{\alpha}[\nabla(v(x,t)-v_n(x,t))]\ dxdt \\ & \leqslant \|\nabla v_n\|_{L^2(0,T; L^2(\om))}\|g_{1-\alpha}\|_{L^1(0,T)}\|\nabla(v-v_n)\|_{L^2(0,T; L^2(\om))} \\ & \to 0\ \ {\rm as}\ \ n \to \infty \end{align}
と評価できる. 以上より,
\begin{multline} 0 \leqslant \int_0^T\int_{\om}(u_1(x,t) - u_2(x,t))(\Phi(u_1(x,t)) - \Phi(u_2(x,t)))\ dxdt \\ + \int_0^T\int_{\om}\nabla(\Phi(u_1(x,t)) - \Phi(u_2(x,t)))\cdot I_{t-}^{\alpha}\nabla(\Phi(u_1(x,t)) - \Phi(u_2(x,t)))\ dxdt = 0 \end{multline}
であるので, これは$u_1 = u_2$ a.e. in $Q_T$を意味する. $\square$

Maximum principle

問題\eqref{cpme}に対して次の最大値原理が成立する.

Maximum principle

定理5と同じ仮定を与え,
\begin{equation} M = \max\{0, \esssup_{x\in\om}(u_0)\},\ \ \ m = \min\{0, \essinf_{x\in\om}(u_0)\} \end{equation}
とする. このとき, 問題\eqref{cpme}の弱解$u$
\begin{equation} m \leqslant u(x,t) \leqslant M\ \ {\rm a.e.}\ \ {\rm in}\ \ Q_T \end{equation}
をみたす.

問題\eqref{cpme}の弱解$u$は任意の$\eta \in L^2(0,T; H_0^1(\om))$に対して
\begin{equation} \int_0^T\int_{\om}\caputo u(x,t)\eta(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\nabla\Phi(u(x,t))\cdot\nabla\eta(x,t)\ dxdt = 0 \end{equation}
をみたす. ここで, $\eta = [u-M]_+$とおく. ただし,
\begin{equation} [s]_+ = \begin{cases} s & {\rm if}\ \ s > 0,\\ 0 & {\rm if}\ \ s \leqslant 0 \end{cases} \end{equation}
である. よって,
\begin{equation} \int_0^T\int_{\om}\caputo u(x,t)[u(x,t)-M]_+\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\nabla\Phi(u(x,t))\cdot\nabla[u(x,t) - M]_+\ dxdt = 0 \end{equation}
となるので, 左辺第2項は
\begin{align} \int_0^T\int_{\om}\nabla\Phi(u(x,t))\cdot\nabla[u(x,t) - M]_+\ dxdt & = \int_0^T\int_{\om}\Phi'(u)\nabla u(x,t)\cdot\nabla[u(x,t) - M]_+\ dxdt \\ & = \int_0^T\int_{\om}\Phi'(u)\nabla [u(x,t) - M]_+\cdot\nabla[u(x,t) - M]_+\ dxdt \\ & \geqslant \lambda\int_0^T\|\nabla[u(t) - M]_+\|_{L^2(\om)}^2\ dt \geqslant 0 \end{align}
と非負であることがわかる. 左辺第1項は, $v = [u-M]_+$とおくと, $v_0 = 0$であるので, 補題1より
\begin{align} \int_0^T\int_{\om}\caputo u(x,t)[u(x,t)-M]_+\ dxdt & = \int_0^T\int_{\om}\caputo [u(x,t)-M]_+[u(x,t)-M]_+\ dxdt \\ & = \int_0^T\int_{\om}\dt\biggl(g_{\alpha,n}*v(x,\cdot)\biggl)(t)v(x,t)\ dxdt + {\e}_n \\ & \geqslant \int_0^T\int_{\om}\dt\biggl(g_{\alpha,n}*v^2(x,\cdot)\biggl)(t)\ dxdt + {\e}_n \\ & = \int_0^T\dt\left(g_{\alpha,n}*\left[\int_{\om}v^2(x,\cdot)\ dx\right]\right)(t)\ dt + {\e}_n \end{align}
と評価できる. ここで,
\begin{equation} {\e}_n = \int_0^T\int_{\om}\dt\biggl((g_{\alpha}-g_{\alpha,n})*v(x,\cdot)\biggl)(t)v(x,t)\ dxdt \end{equation}
$\e_n \to 0$ as $n \to \infty$である. 実際, $\dt(g_{\alpha,n}*\cdot)$$\dt(g_{\alpha}*\cdot)$の吉田近似であるので,
\begin{equation} {\e}_n \leqslant \left\|\dt\biggl((g_{\alpha}-g_{\alpha,n})*v\biggl)\right\|_{L^2(0,T; L^2(\om))}\|v\|_{L^2(0,T; L^2(\om))}\ \ \to\ \ 0\ \ {\rm as}\ \ n \to \infty \end{equation}
となる. 故に,
\begin{equation} \left(g_{\alpha,n}*\left[\int_{\om}v^2(x,\cdot)\ dx\right]\right)(T) + {\e}_n \leqslant 0 \end{equation}
である. ただし,
\begin{equation} \left(g_{\alpha,n}*\left[\int_{\om}v^2(x,\cdot)\ dx\right]\right)(0) = 0 \end{equation}
という事実を用いた. 実際, $g_{\alpha,n} \in W^{1,1}(0,T) \subset L^\infty(0,T)$であるので,
\begin{equation} \left(g_{\alpha,n}*\left[\int_{\om}v^2(x,\cdot)\ dx\right]\right)(t) \leqslant \sup_{s\in(0,t)}|g_{\alpha,n}(s)|\int_0^t\int_{\om}|v^2(x,s)|\ dxds \to 0\ \ {\rm as}\ \ t \to 0 \end{equation}
となる. よって, $n \to \infty$とすれば,
\begin{equation} I^{1-\alpha}\|v(t)\|_{L^2(\om)}^2 = \int_0^tg_{\alpha}(t-s)\|[u(t)-M]_+\|_{L^2(\om)}^2\ ds \leqslant 0 \end{equation}
が得られる. これは, $[u(x,t) - M]_+ = 0$ a.e. in $Q_T$を意味するので,
\begin{equation} u(x,t) \leqslant M\ \ {\rm a.e.\ in}\ \ Q_T \end{equation}
である. 同様にして,
\begin{equation} m \leqslant u(x,t)\ \ {\rm a.e.\ in}\ \ Q_T \end{equation}
が得られる. 以上で証明が完了した. $\square$

Initial-boundary value problem in the degenerate case

本章では, $\Phi(0) = 0$, $\Phi'(r) \geqslant 0$ on $\R$かつ, $r=0$の近傍で狭義単調増加していると仮定する.

Existence and uniqueness of weak solution and energy estimate

まず, 問題\eqref{cpme}の弱解の定義を与える.

Weak solution

$u$が問題\eqref{cpme}の弱解であるとは, 次の(i), (ii), (iii)をみたすことである.
(i) $\Phi(u) \in L^2(0,T; H_0^1(\om))$,
(ii) $I^{1-\alpha}[u-u_0] \in {_0H^1}(0,T; H^{-1}(\om))$,
(iii) $\varphi(T) = 0$となる任意の$\varphi \in H^1(0,T; H_0^1(\om))$に対して,
\begin{equation} -\int_{Q_T}I^{1-\alpha}[u(x,\cdot)-u_0(x)](t)\varphi_t(x,t)\ dxdt + \int_{Q_T}\nabla\Phi(u(x,t))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt = 0 \end{equation}
をみたす.

次の定理が成立する.

$u_0\in L^2(\om)$, $u_0 \geqslant 0$,
\begin{equation} \Psi(r) = \int_0^r\Phi(s)\ ds \end{equation}
と定義し, $\Psi(u_0) \in L^1(\om)$と仮定する. このとき, $\Psi(u) \in L^1(0,T; L^1(\om))$となる問題\eqref{cpme}の弱解$u = u(x,t) \geqslant 0$ a.e. in $Q_T$が一意に存在し, $u$
\begin{equation} \|I^{1-\alpha}[u-u_0]\|_{H^1(0,T; H^{-1}(\om))} + \|\Psi(u)\|_{L^1(0,T; L^1(\om))} + \|\Phi(u)\|_{L^2(0,T; H_0^1(\om))} \leqslant C(\|u_0\|_{L^1(\om)} + \|\Psi(u_0)\|_{L^1(\om)}) \end{equation}
をみたす. さらに, $\alpha > \dfrac{1}{2}$のとき, $u \in C([0,T]; H^{-1}(\om))$である.

\begin{equation} u_{0,n} = \begin{cases} n & {\rm if}\ \ u_0 > n,\\ 0 & {\rm if}\ \ 0 \leqslant u_0 \leqslant n, \end{cases} \end{equation}
$M = \sup(u_{0,n})$とする. さらに, 拡散係数の退化性(または特異性)を回避するため,
\begin{equation} \Phi_n(r) = \Phi(r) + \frac{1}{n}r\ \ {\rm if}\ \ r \in [0,M] \end{equation}
と定めると,
\begin{equation} \Phi_n'(r) = \Phi'(r) + \frac{1}{n} \end{equation}
である. ここで, 次の近似問題
\begin{equation}\label{pn}\tag{$P_n$} \begin{cases} \caputo u_n = \Delta\Phi_n(u_n) & {\rm in}\ \ Q_T,\\ u_n = 0 & {\rm on}\ \ \Sigma_T,\\ u_n = u_{0,n} & {\rm on}\ \ \om\times\{t=0\} \end{cases} \end{equation}
を考える. このとき, 前章の議論から問題\eqref{pn}は任意の$\eta \in L^2(0,T; H_0^1(\om))$に対して
\begin{equation} \int_{Q_T}\caputo u_n(x,t)\eta(x,t)\ dxdt + \int_{Q_T}\nabla\Phi_n(u_n(x,t))\cdot\nabla\eta(x,t)\ dxdt = 0 \end{equation}
をみたす$u_n \in L^\infty(Q_T) \cap L^2(0,T; H_0^1(\om))$が一意に存在する. さらに, 最大値原理より,
\begin{equation} 0 \leqslant u_n \leqslant M\ \ {\rm a.e.\ in}\ \ Q_T \end{equation}
である. 再度最大値原理を用いると, $u_{0,n} \leqslant u_{0,n+1}$ a.e. in $\om$であるので,
\begin{equation} u_n \leqslant u_{n+1}\ \ {\rm a.e.\ in}\ \ Q_T \end{equation}
がしたがう. これは,
\begin{equation} \Phi(u_n) \leqslant \Phi(u_{n+1}),\ \ \Psi(u_n) \leqslant \Psi(u_{n+1})\ \ {\rm a.e.\ in}\ \ Q_T \end{equation}
を意味する. ここで, $\eta = \Phi_n(u_n)$とおくと,
\begin{equation} \int_0^T\int_{\om}\Phi_n(u_n)\caputo u_n(x,t)\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\left|\nabla\Phi_n(u_n(x,t))\right|^2\ dxdt = 0 \end{equation}
となる. さらに,
\begin{equation} \Psi_n(r) = \int_0^r\Phi_n(s)\ ds \end{equation}
と定義すれば, $\Psi_n' = \Phi_n$, $\Psi_n'' = \Phi_n' = \Phi' + \dfrac{1}{n} \geqslant 0$であるので, $\Psi$が凸関数であることがわかる. よって, Lemma 1を適用すれば,
\begin{align} \int_0^T\int_{\om}\Phi_n(u_n)\caputo u_n(x,t)\ dxdt & \geqslant \int_0^T\int_{\om}\dt\biggl(g_{\alpha,m}*[\Psi_n(u_n(x,\cdot))-\Psi_n(u_{0,n}(x))]\biggl)(t)\ dxdt + {\e}_m \\ & = \biggl(g_{\alpha,m}*\left[\int_{\om}\Psi_n(u_n(x,\cdot))\ dx-\int_{\om}\Psi_n(u_{0,n}(x))\ dx\right]\biggl)(T) + {\e}_m \end{align}
となる. ここで,
\begin{equation} {\e}_m = \int_0^T\int_{\om}\Phi_n(u_n)\dt\biggl((g_{\alpha}-g_{\alpha,m})*[u_n(x,\cdot)-u_{0,n}(x)]\biggl)(t)\ dxdt \to 0\ \ {\rm as}\ \ m \to \infty \end{equation}
である. したがって, $m\to\infty$とすれば,
\begin{equation} \biggl(g_{\alpha}*\left[\int_{\om}\Psi_n(u_n(x,\cdot))\ dx\right]\biggl)(T) + \int_0^T\int_{\om}\left|\nabla\Phi_n(u_n(x,t))\right|^2\ dxdt \leqslant G_{\alpha}(T)\int_0^T\int_{\om}\Psi_n(u_{0,n}(x))\ dx \end{equation}
が得られる. $g_{\alpha}$の単調性と, $\Psi_n(u_n) = \Psi(u_n) + \dfrac{1}{2n}u_n^2 \geqslant \Psi(u_n)$であることを用いると,
\begin{equation}\label{5}\tag{5} g_{\alpha}(T)\int_0^T\int_{\om}\Psi(u_n(x,t))\ dxdt + \int_0^T\int_{\om}\left|\nabla \Phi(u_n)\right|^2\ dxdt \leqslant G_{\alpha}(T)\int_{\om}\Psi(u_{0,n}(x))\ dx + \int_{\om}u_{0,n}^2(x)\ dx \end{equation}
となる. また, ここで$|\nabla\Phi_n(u_n)|^2 \geqslant |\nabla\Phi(u_n)|^2$であることを用いた. 実際,
\begin{equation} \nabla\Phi_n(u_n) = \left(\Phi'(u_n)+\dfrac{1}{n}\right)\nabla u_n \end{equation}
であるので,
\begin{equation} |\nabla\Phi_n(u_n)|^2 = \left|\Phi'(u_n)+\dfrac{1}{n}\right|^2|\nabla u_n|^2 \geqslant |\Phi'(u_n)|^2|\nabla u_n|^2 = |\nabla\Phi(u_n)|^2 \end{equation}
を得る. 以上より, 式\eqref{5}の左辺は$n$に関して一様有界であることがわかる.
次に, $\caputo u_n$の評価を行う. 弱形式
\begin{equation} \int_{\om}\caputo u_n(x,t)\varphi(x)\ dx + \int_{\om}\nabla\Phi(u_n(x,t))\cdot\nabla\varphi(x)\ dx = 0 \end{equation}
において, $\varphi$$\|\varphi\|_{H_0^1(\om)} = 1$となるものと仮定すれば,
\begin{equation}\label{6}\tag{6} \left|\int_{\om}\caputo u_n(x,t)w(x)\ dx\right| \leqslant \|\nabla\Phi_n(u_n(t))\|_{L^2(\om)}\|\nabla w\|_{L^2(\om)} \end{equation}
となる. ここで,
\begin{equation} \left\|\dt I^{1-\alpha}[u_n-u_0](t)\right\|_{H^{-1}(\om)} = \sup_{\|w\|_{H_0^1(\om)}=1}\left|\int_{\om}\caputo u_n(x,t)w(x)\ dx\right| \end{equation}
である. よって, 式\eqref{6}の右辺は$n$に関して$L^2(0,T)$の意味で一様有界である. 以上の議論より,
\begin{equation} \Phi(u_{n_k}) \to \Phi(u)\ \ {\rm weakly\ in}\ \ L^2(0,T; H_0^1(\om))\ \ {\rm as}\ \ k \to \infty, \end{equation}
\begin{equation} I^{1-\alpha}[u_{n_k}-u_0] \to I^{1-\alpha}[u-u_0]\ \ {\rm weakly\ in}\ \ H^1(0,T; H^{-1}(\om))\ \ {\rm as}\ \ k \to \infty \end{equation}
となる$u$$\{u_{n_k}\}$が存在する. さらに, $\{\Psi(u_n)\}$$L^1(0,T; L^1(\om))$上の$n$に関して一様有界な単調増加列であるので,
\begin{equation} \Psi(u_{n_k}) \to \Psi(u)\ \ {\rm strongly\ in}\ \ L^1(0,T; L^1(\om))\ \ {\rm as}\ \ k \to \infty \end{equation}
となる$\{u_{n_k}\}$が存在する. 最後に, 得られた$u$が定義1の等式をみたすことを確かめる. 各項
\begin{align} & \left|\int_0^T\int_{\om}I^{1-\alpha}[u(x,\cdot) - u_0(x)](t)\varphi_t(x,t)\ dxdt - \int_0^T\int_{\om}I^{1-\alpha}[u_{n_k}(x,\cdot) - u_{0,n_k}(x)](t)\varphi_t(x,t)\ dxdt\right| \\ & = \left|\int_0^T\int_{\om}\left(I^{1-\alpha}[u(x,\cdot) - u_0(x)](t) - I^{1-\alpha}[u_{n_k}(x,\cdot) - u_{0,n_k}(x)](t)\right)\varphi_t(x,t)\ dxdt\right| \\ & \leqslant \|(u-u_0)-(u_{n_k}-u_{0,n_k})\|_{L^2(0,T; L^2(\om))}\|g_{\alpha}\|_{L^1(0,T)}\|\varphi_t\|_{L^2(0,T; L^2(\om))} \\ & \to 0\ \ {\rm as}\ \ k \to \infty, \end{align}
\begin{align} & \left|\int_0^T\int_{\om}\nabla \Phi(u(x,t))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt - \int_0^T\int_{\om}\nabla \Phi(u_{n_k}(x,t))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt\right| \\ & = \left|\int_0^T\int_{\om}\nabla(\Phi(u(x,t)) - \Phi(u_{n_k}(x,t)))\cdot\nabla\varphi(x,t)\ dxdt\right| \to 0\ \ {\rm as}\ \ k \to \infty \end{align}
となる. 弱解の一意性と$H^{-1}$連続性は前章の議論から得られる. 以上で証明が完了した.$\square$

$L^p$-estimate

本節では, 次の定理を示す.

$L^p$-estimate

$p > 1$, $u_0 \in L^p(\om) \cap L^2(\om)$, $u_0 \geqslant 0$とし, $\Psi(u_0) \in L^1(\om)$を仮定する. このとき, $u\in L^p(0,T; L^p(\om))$となる問題\eqref{cpme}の弱解$u = u(x,t) \geqslant 0$が一意に存在し,
\begin{equation} \|u\|_{L^p(0,T; L^p(\om))} \leqslant C\|u_0\|_{L^p(\om)} \end{equation}
が成立する. ここで, $C$$p,T$に依存する定数である.

$u_n^{p-1}$をテスト関数とすると,
\begin{equation} \int_0^t\int_{\om}u_n^{p-1}(x,s)\caputo u_n(x,s)\ dxds + \int_0^t\int_{\om}\nabla\Phi_n(u_n(x,s))\cdot\nabla u_n^{p-1}(x,s)\ dxds = 0 \end{equation}
となるので, Classical Chain-ruleより
\begin{equation} \int_0^t\int_{\om}\nabla\Phi_n(u_n(x,s))\cdot\nabla u_n^{p-1}(x,s)\ dxds = (p-1)\int_0^t\int_{\om}\Phi_n'(u_n(x,s))u_n^{p-2}(x,t)|\nabla u_n(x,t)|^2\ dxds \geqslant 0 \end{equation}
がわかる. さらに, Lemma 1を用いると,
\begin{align} \int_0^t\int_{\om}u_n^{p-1}(x,s)\caputo u_n(x,s)\ dxds & \geqslant \frac{1}{p}\int_0^t\int_{\om}\ds\biggl(g_{\alpha,m}*[u_n^p(x,\cdot) - u_{0,n}^p(x)]\biggl)(s)\ dxds + {\e}_m \\ & = \frac{1}{p}\biggl(g_{\alpha,m}*\left[\int_{\om}u_n^p(x,\cdot)\ dx - \int_{\om}u_{0,n}^p(x)\ dx\right]\biggl)(t) + {\e}_m, \end{align}
が得られる. ここで,
\begin{equation} {\e}_m = \int_0^t\int_{\om}u_n^{p-1}(x,s)\ds\biggl((g_{\alpha}-g_{\alpha,m})*[u_n(x,\cdot)-u_{0,n}(x)]\biggl)(s)\ dxds \to 0\ \ {\rm as}\ \ m \to \infty \end{equation}
であるので, $m \to \infty$とすれば
\begin{equation} I^{1-\alpha}\|u_n(t)\|_{L^p(\om)}^p \leqslant G_{\alpha}(t)\|u_{0,n}\|_{L^p(\om)}^p \end{equation}
を得る. $g_{1-\alpha}$との合成積を取れば,
\begin{equation} \|u_n\|_{L^p(0,T; L^p(\om)} \leqslant T^{\frac{1}{p}}\|u_{0,n}\|_{L^p(\om)}. \end{equation}
が得られる. 故に, $\{u_n\}$$L^p(0,T; L^p(\om))$内の上に有界な単調増加列であるので,
\begin{equation} u_{n_k} \to u\ \ {\rm strongly\ in}\ \ L^p(0,T; L^p(\om))\ \ {\rm as}\ \ k \to \infty \end{equation}
となる$\{u_{n_k}\}$$u \in L^p(0,T; L^p(\om))$が存在する.$\square$

参考文献

[1]
Petra Wittbold, Patryk Wolejko, Rico Zacher , Bounded weak solutions of time-fractional porous medium type and more general nonlinear and degenerate evolutionary integro-differential equations, Journal of Mathematical Analysis and Applications, 2021
[2]
J. Simon, Compact sets in the space $L^p(0,T; B)$, Annali di Matematica Pura ed Applicata, 1987
投稿日:36
更新日:49

この記事を高評価した人

高評価したユーザはいません

この記事に送られたバッジ

バッジはありません。

投稿者

カメ
カメ
9
1432
大学院では非線形拡散方程式(主にFast Diffusion, Porous Medium), 非整数階時間微分を含む拡散方程式を専攻していました. 現在は非整数階時間微分を含む拡散方程式の可解性の研究をしています.

コメント

他の人のコメント

コメントはありません。
読み込み中...
読み込み中