0

東大数理院試2011年度専門B問8解答

53
0
$$\newcommand{Aut}[0]{\operatorname{Aut}} \newcommand{CC}[0]{\mathbb{C}} \newcommand{dis}[0]{\displaystyle} \newcommand{FF}[0]{\mathbb{F}} \newcommand{Gal}[0]{\mathrm{Gal}} \newcommand{IIm}[0]{\operatorname{Im}} \newcommand{Ker}[0]{\operatorname{Ker}} \newcommand{NN}[0]{\mathbb{N}} \newcommand{PP}[0]{\mathbb{P}} \newcommand{QQ}[0]{\mathbb{Q}} \newcommand{RR}[0]{\mathbb{R}} \newcommand{RRe}[0]{\operatorname{Re}} \newcommand{tr}[0]{\operatorname{tr}} \newcommand{ZZ}[0]{\mathbb{Z}} $$

東大数理の院試(2011年度専門問8)の解答です.
自分が作った解答は ここ に置いてあります.

(東大数理2011年専門問8)

$M(2, \RR)$$2$次の実正方行列全体のなす集合とし,写像$f : \RR^3 \to M(2, \RR)$を次のように定める.
$$ f(x, y, z) = \exp \begin{pmatrix} x & y + z \\ y - z & -x \end{pmatrix} $$
写像$f$の微分が単射にならない点$(x, y, z)$の集合を決定し,それを図示せよ.

$f(x, y, z) = \exp A, w = \sqrt{x^2 + y^2 - z^2}$とする.
$A^2 = (\tr A)A - (\det A)I = w^2 I$であるから,$w = 0$の時は$f(x, y, z) = I + A.$
$w \not= 0$の時は
\begin{align*} f(x, y, z) &= \sum_{n \geq 0}\frac{A^{2n}}{(2n)!} + \sum_{n \geq 0}\frac{A^{2n + 1}}{(2n + 1)!} = \sum_{n \geq 0}\frac{w^{2n}}{(2n)!}I + \frac{1}{w}\sum_{n \geq 0}\frac{w^{2n + 1}}{(2n + 1)!}A \\ &= \cosh(w)I + g(w)A \\ &= (\cosh w)E_1 + g(w)(x E_2 + y E_3 + z E_4). \end{align*}
ここで$E_1 = \begin{psmallmatrix} 1 & \\ & 1 \end{psmallmatrix}, E_2 = \begin{psmallmatrix} 1 & \\ & -1 \end{psmallmatrix}, E_3 = \begin{psmallmatrix} & 1 \\ 1 & \end{psmallmatrix}, E_4 = \begin{psmallmatrix} & 1 \\ -1 & \end{psmallmatrix}, g(w) = (\sinh w) / w$とおいた.$\dis{g(0) = \lim_{w \to 0}g(w) = 1}$と見なせばこれは$w = 0$でも成立する.$E_1, \dots, E_4$$M_2(\RR)$の基底であるから,$f$$f: \RR^3 \to \RR^4$と見なせる.
$w \not= 0$ の時は
\begin{align*} Df_{(x, y, z)} &= \begin{pmatrix} xg(w) & yg(w) & -zg(w) \\ g'(w) \frac{x^2}{w} + g(w) & g'(w) \frac{xy}{w} & g'(w) \frac{-xz}{w} \\ g'(w) \frac{xy}{w} & g'(w) \frac{y^2}{w} + g(w) & g'(w) \frac{-yz}{w} \\ g'(w) \frac{xz}{w} & g'(w) \frac{yz}{w} & g'(w) \frac{-z^2}{w} + g(w) \end{pmatrix} \\ &\to \begin{pmatrix} xwg'(w) & ywg'(w) & -zwg'(w) \\ g'(w) \frac{x^2}{w} + g(w) & g'(w) \frac{xy}{w} & g'(w) \frac{-xz}{w} \\ g'(w) \frac{xy}{w} & g'(w) \frac{y^2}{w} + g(w) & g'(w) \frac{-yz}{w} \\ g'(w) \frac{xz}{w} & g'(w) \frac{yz}{w} & g'(w) \frac{-z^2}{w} + g(w) \end{pmatrix} \\ &\to \begin{pmatrix} xwg'(w) & ywg'(w) & -zwg'(w) \\ g(w) & 0 & 0 \\ 0 & g(w) & 0 \\ 0 & 0 & g(w) \end{pmatrix} \end{align*}
であるから,単射でないのは$g(w) = 0,$すなわち$w = i\pi n \, (n \in \ZZ \setminus \{ 0\})$の時.
$w = 0$ の時は
$$ g'(w) = \frac{w\cosh w - \sinh w}{w^2} = \frac{1}{3} w + O(w^3) \quad (w \to 0) $$
より
$$ Df_{(x, y, z)} = \begin{pmatrix} x & y & -z \\ \frac{x^2}{3} + 1 & \frac{xy}{3} & \frac{-xz}{3} \\ \frac{xy}{3} & \frac{y^2}{3} + 1 & \frac{-yz}{3} \\ \frac{xz}{3} & \frac{yz}{3} & \frac{-z^2}{3} + 1 \end{pmatrix} \to \begin{pmatrix} x & y & -z \\ 1 & 0 & 0 \\ 0 & 1 & 0 \\ 0 & 0 & 1 \end{pmatrix} $$
だから$\rank Df_{(x, y, z)} = 3.$
以上から答えは
$$ \bigcup_{n \geq 1} \{ (x, y, z) \, ; \, z^2 - x^2 - y^2 = (n\pi)^2 \}. $$
これは$x = 0$上の双曲線$z^2 - y^2 = (n\pi)^2$$z$軸の周りに回転させた曲面の和集合である.

投稿日:12日前
更新日:10日前

この記事を高評価した人

高評価したユーザはいません

この記事に送られたバッジ

バッジはありません。

投稿者

delta
0
565
大学院入試の解答のまとめ(記事にしたもの含む)は下のURLから

コメント

他の人のコメント

コメントはありません。
読み込み中...
読み込み中