2
大学数学基礎
文献あり

始域に誘導される位相

1608
0
$$\newcommand{id}[0]{\mathrm{id}} \newcommand{incl}[2]{\mathrm{id}_{#1}^{#2}} \newcommand{supp}[1]{\mathrm{supp}(#1)} \newcommand{transpose}[0]{\mathsf{T}} $$

写像によって誘導される位相

$X$を集合,$(Y,\tau(Y))$を位相空間とし,$f \colon X \to Y$を写像とする.このとき,
$$ f^{-1}(\tau(Y)) = \{f^{-1}(V) \mid V \in \tau(Y)\}$$
とおくと,これは$X$の位相を定める.$f^{-1}(\tau(Y))$を($f$による)誘導位相(induced topology)という.

誘導位相の定義より
$$ f \colon (X,f^{-1}(\tau(Y))) \to (Y,\tau(Y))$$
は連続である.

誘導位相の閉集合系

$X$を集合,$(Y,\tau(Y))$を位相空間とし,$f \colon X \to Y$を写像とする.このとき,
$$ (f^{-1}(\tau(Y)))^{c} = f^{-1}(\tau^{c}(Y)) := \{f^{-1}(C) \mid C \in \tau^{c}(Y)\}$$
が成り立つ.

任意の$B \subset Y$に対して
$$ X \smallsetminus f^{-1}(B) = f^{-1}(Y \smallsetminus B)$$
が成り立つことからしたがう.

誘導位相の推移性

$X,Y$を集合,$(Z,\tau(Z))$を位相空間とし,$f \colon X \to Y,\, g \colon Y \to Z$を写像とする.このとき,$X$上のふたつの誘導位相$(g \circ f)^{-1}(\tau(Z))$$f^{-1}(g^{-1}(\tau(Z)))$とは一致する.

任意の$W \in \tau(Z)$に対して
$$ (g \circ f)^{-1}(W) = f^{-1}(g^{-1}(W))$$
が成り立つことからしたがう.

誘導位相の普遍性

$X$を集合,$(Y,\tau(Y))$を位相空間,$f \colon X \to Y$を写像とする.このとき,任意の位相空間$(Z,\tau(Z))$と写像$g \colon Z \to X$に対して,次は同値である:

  1. $g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X,f^{-1}(\tau(Y))):\text{continuous}$;
  2. $f \circ g \colon (Z,\tau(Z)) \to (Y,\tau(Y)):\text{continuous}$.
    $$ \xymatrix{ {Z} \ar[r]^{g} \ar[dr]_{f \circ g} & {X} \ar[d]^{f}\\ {} & {Y} }$$

(i)$\implies$(ii)

明らか.

(ii)$\implies$(i)

$V \in \tau(Y)$とする.このとき,
$$ g^{-1}(f^{-1}(V)) = (f \circ g)^{-1}(V) \in \tau(Z)$$
が成り立つ.

誘導位相$f^{-1}(\tau(Y))$$f \colon X \to Y$が連続となるような$X$の位相のうち最も粗い(弱い),すなわち最も開集合が少ないものである.

$X$の位相$\tau(X)$に関して$f \colon (X,\tau(X)) \to (Y,\tau(Y))$が連続であるとする.このとき,誘導位相の普遍性より$\id_{X} \colon (X,\tau(X)) \to (X,f^{-1}(\tau(Y)))$は連続である.
$$ \xymatrix{ {(X,\tau(X))} \ar[r]^{\id_{X}} \ar[dr]_{f} & {(X,f^{-1}(\tau(Y)))} \ar[d]^{f}\\ {} & {(Y,\tau(Y))} }$$

部分空間

$(Y,\tau(Y))$を位相空間とし,$X \subset Y$をその部分集合とする.このとき,包含写像$\incl{X}{Y} \colon X \to Y$による誘導位相
$$ \tau(Y)|X := (\incl{X}{Y})^{-1}(\tau(Y)) = \{U \cap X \mid U \in \tau(Y)\}$$
相対位相(relative topology)といい,位相空間$(X,\tau(Y)|X)$$(Y,\tau(Y))$部分空間(subspace)という.

  • 相対位相に関して包含写像
    $$ \incl{X}{Y} \colon (X,\tau(Y)|X) \to (Y,\tau(Y))$$
    は連続である.
  • 以下,特に断らない限り位相空間の部分集合に対しては相対位相を考える.
相対位相の閉集合系

相対位相$\tau(Y)|X$に関して
$$ (\tau(Y)|X)^{c} = \tau^{c}(Y)|X := \{C \cap X \mid C \in \tau^{c}(Y)\}$$
が成り立つ.

命題4の

$(Y,\tau(Y))$を位相空間とする.このとき,次が成り立つ:

  1. $\forall X \in \tau(Y),\ \tau(Y)|X \subset \tau(Y)$;
  2. $\forall X \in \tau^{c}(Y),\ \tau^{c}(Y)|X \subset \tau^{c}(Y)$.
命題4の

$Y$を位相空間とし,$X \subset Y$をその部分空間とする.このとき,任意の$A \subset X$に対して,次が成り立つ:

  1. $\mathrm{cl}_{X}(A) = \mathrm{cl}_Y(A) \cap X$;
  2. $\mathrm{int}_{X}(A) \cap \mathrm{int}_{Y}(X) = \mathrm{int}_{Y}(A)$.
  1. \begin{align} \mathrm{cl}_{X}(A) &= \bigcap \{C_{X} \in \tau^{c}(X) \mid A \subset C_{X}\}\\ &= \bigcap \{C \cap X \mid C \in \tau^{c}(Y), A \subset C \cap X\}\\ &= \left(\bigcap \{C \in \tau^{c}(Y) \mid A \subset C\}\right) \cap X\\ &= \mathrm{cl}_{Y}(A) \cap X. \end{align}
  2. \begin{align} \mathrm{int}_{X}(A) \cap \mathrm{int}_{Y}(X) &= \left(\bigcup \{U_{X} \in \tau(X) \mid U_{X} \subset A\}\right) \cap \mathrm{int}_{Y}(X)\\ &= \left(\bigcup \{U \cap X \mid U \in \tau(Y), U \cap X \subset A\}\right) \cap \mathrm{int}_{Y}(X)\\ &= \bigcup \{U \cap \mathrm{int}_{Y}(X) \mid U \in \tau(Y), U \cap X \subset A\}\\ &= \bigcup \{U \in \tau(Y) \mid U \subset A\}\\ &= \mathrm{int}_{Y}(A). \end{align}
相対位相の推移性

$(Z,\tau(Z))$を位相空間とし,$X \subset Y \subset Z$をその部分集合とする.このとき,$X$上のふたつの相対位相$\tau(Z)|X$$(\tau(Z)|Y)|X$とは一致する.

連続写像の部分空間への制限

連続写像$f \colon (Y,\tau(Y)) \to (Z,\tau(Z))$の,部分空間$(X,\tau(Y)|X)$への制限
$$ f|X \colon (X,\tau(Y)|X) \to (Z,\tau(Z))$$
は連続である.

$$ f|X = f \circ \incl{X}{Y} \colon (X,\tau(Y)|X) \xrightarrow{\incl{X}{Y}} (Y,\tau(Y)) \xrightarrow{f} (Z,\tau(Z))$$
より,$f|X$は連続写像の合成ゆえ連続である.

相対位相の普遍性

$(Y,\tau(Y))$を位相空間とし,$(X,\tau(Y)|X)$をその部分空間とする.このとき,任意の位相空間$(Z,\tau(Z))$と写像$g \colon Z \to X$に対して,次は同値である:

  1. $g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X,\tau(Y)|X):\text{continuous}$;
  2. $\incl{X}{Y} \circ g \colon (Z,\tau(Z)) \to (Y,\tau(Y)):\text{continuous}$.
    $$ \xymatrix{ {Z} \ar[r]^{g} \ar[dr]_{\incl{X}{Y} \circ g} & {X} \ar[d]^{\incl{X}{Y}}\\ {} & {Y} }$$
(連続写像の制限・余制限)

$f \colon (X,\tau(X)) \to (Y,\tau(Y))$を連続写像とする.このとき,任意の部分集合$X_{1} \subset X,\, Y_{1} \subset Y$であって$f(X_{1}) \subset Y_{1}$なるものに対して,
$$ f|_{X_{1}}^{Y_{1}} \colon (X_{1},\tau(X)|X_{1}) \to (Y_{1},\tau(Y)|Y_{1})$$
は連続である.

$$ \incl{Y_{1}}{Y} \circ f|_{X_{1}}^{Y_{1}} = f \circ \incl{X_{1}}{X} \colon (X_{1},\tau(X)|X_{1}) \to (Y,\tau(Y))$$
は連続なので,相対位相$\tau(Y)|Y_{1}$の普遍性より$f|_{X_{1}}^{Y_{1}}$は連続である.

$f \colon (X,\tau(X)) \to (Y,\tau(Y))$を単射連続写像とする.このとき,$f$が開写像(resp. 閉写像)ならば
$$ f^{f(X)} \colon (X,\tau(X)) \to (f(X),\tau(Y)|f(X))$$
$Y$の開集合(resp. 閉集合)への同相写像である.

$\incl{f(X)}{Y} \circ f^{f(X)} = f$は連続なので,$f^{f(X)}$は全単射連続写像である.あとは$f^{f(X)}$が開写像(resp. 閉写像)であることを示せばよい.

  • $f$が開写像のとき,任意の$U \in \tau(X)$に対して
    $$ f^{f(X)}(U) = f(U) \cap f(X) \in \tau(Y)|f(X)$$
    が成り立つので,$f^{f(X)}$は開写像である.
  • $f$が閉写像のとき,任意の$C \in \tau^{c}(X)$に対して
    $$ f^{f(X)}(C) = f(C) \cap f(X) \in \tau^{c}(Y)|f(X)$$
    が成り立つので,$f^{f(X)}$は閉写像である.

$f \colon (X,\tau(X)) \to (Y,\tau(Y))$を単射連続写像とする.全単射連続写像
$$ f^{f(X)} \colon (X,\tau(X)) \to (f(X),\tau(Y)|f(X))$$
が同相写像となるとき,$f$位相的埋め込み(topological embedding)という.

部分空間の普遍性

$(Y,\tau(Y))$を位相空間とし,$(X,\tau(Y)|X)$をその部分空間とする.このとき,任意の位相空間$(Z,\tau(Z))$と連続写像$g \colon Z \to Y$であって$g(Z) \subset X$なるものに対して,連続写像$g^{X} \colon Z \to X$であって$\incl{X}{Y} \circ g^{X} = g$となるものがただ一つ存在する.
$$ \xymatrix{ {Z} \ar@{.>}[r]^{g^{X}} \ar[dr]_{g} & {X} \ar[d]^{\incl{X}{Y}}\\ {} & {Y} }$$

  • $g$$X$への余制限を取ればよい.
  • 一意性は$\incl{X}{Y}$が単射であることからしたがう.

写像族によって誘導される位相

$X$を集合,$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とし,$f_{\bullet} = (f_{\lambda} \colon X \to X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を写像族とする.このとき,$\bigcup_{\lambda \in \Lambda} f_{\lambda}^{-1}(\tau_{\lambda})$によって生成される$X$の位相を($f_{\bullet}$による)誘導位相といい,$f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})$で表わす.

誘導位相の定義より,各$\lambda \in \Lambda$に対して
$$ f_{\lambda} \colon (X,f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})) \xrightarrow{\id_{X}} (X,f_{\lambda}^{-1}(\tau_{\lambda})) \xrightarrow{f_{\lambda}} (X_{\lambda},\tau_{\lambda})$$
は連続である.

誘導位相の普遍性

$X$を集合,$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とし,$f_{\bullet} = (f_{\lambda} \colon X \to X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を写像族とする.このとき,任意の位相空間$(Z,\tau(Z))$と写像$g \colon Z \to X$に対して,次は同値である:

  1. $g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X,f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})):\text{continuous}$;
  2. $\forall \lambda \in \Lambda,\ f_{\lambda} \circ g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X_{\lambda},\tau_{\lambda}):\text{continuous}$.
    $$ \xymatrix{ {Z} \ar[r]^{g} \ar[dr]_{f_{\lambda} \circ g} & {X} \ar[d]^{f_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$

(i)$\implies$(ii)

明らか.

(ii)$\implies$(i)

仮定より,各$\lambda \in \Lambda$に対して
$$ g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X,f_{\lambda}^{-1}(\tau_{\lambda}))$$
は連続である.よって,任意の$U \in \bigcup_{\lambda \in \Lambda} f_{\lambda}^{-1}(\tau_{\lambda})$に対して,$g^{-1}(U) \in \tau(Z)$が成り立つ.

誘導位相$f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})$は,任意の$\lambda \in \Lambda$に対して$f_{\lambda} \colon X \to X_{\lambda}$が連続となるような$X$の位相のうち最も粗いものである.

$X$の位相$\tau(X)$に関して
$$ \forall \lambda \in \Lambda,\ f_{\lambda} \colon (X,\tau(X)) \to (X_{\lambda},\tau_{\lambda}):\text{continuous}$$
が成り立つとする.このとき,誘導位相の普遍性より$\id_{X} \colon (X,\tau(X)) \to (X,f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}))$は連続である.
$$ \xymatrix{ {(X,\tau(X))} \ar[r]^{\id_{X}} \ar[dr]_{f_{\lambda}} & {(X,f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}))} \ar[d]^{f_{\lambda}}\\ {} & {(X_{\lambda},\tau_{\lambda})} }$$

誘導位相の推移性

$X,\Lambda$を集合,$(\Lambda_{\mu})_{\mu \in M}$$\Lambda$の分割,$(X_{\mu})_{\mu \in M}$を集合族,$((X_{\mu,\lambda},\tau_{\mu,\lambda}))_{(\mu,\lambda) \in \coprod \Lambda_{\bullet}}$を位相空間族とし,

  • $f_{\bullet} = (f_{\mu} \colon X \to X_{\mu})_{\mu \in M}$
  • $f_{\mu,\bullet} = (f_{\mu,\lambda} \colon X_{\mu} \to X_{\mu,\lambda})_{\lambda \in \Lambda_{\mu}},\ \mu \in M$

を写像族とする.各$\mu \in M$に対して$X_{\mu}$$f_{\mu,\bullet}$による誘導位相$\tau_{\mu}$を与える.このとき,$X$上のふたつの位相,すなわち$f_{\bullet}$による誘導位相$f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})$$(f_{\mu,\lambda} \circ f_{\mu})_{(\mu,\lambda) \in \coprod \Lambda_{\bullet}}$による誘導位相$\tau(X)$とは一致する.
$$ \xymatrix{ {X} \ar@<-.5ex>[r] \ar@<.5ex>[r]^{f_{\mu}} & {X_{\mu}} \ar@<-1ex>[r] \ar[r] \ar@<1ex>[r]^{f_{\mu,\lambda}} & {X_{\mu,\lambda}} }$$

  • 任意の$(\mu,\lambda) \in \coprod \Lambda_{\bullet}$に対して
    $$ f_{\mu,\lambda} \circ f_{\mu} \colon (X,f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})) \xrightarrow{f_{\mu}} (X_{\mu},\tau_{\mu}) \xrightarrow{f_{\mu,\lambda}} (X_{\mu,\lambda},\tau_{\mu,\lambda})$$
    は連続写像の合成ゆえ連続である.よって定理8の系より
    $$ f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}) \supset \tau(X)$$
    が成り立つ.
  • $\mu \in M$とする.このとき,任意の$\lambda \in \Lambda_{\mu}$に対して
    $$ f_{\mu,\lambda} \circ f_{\mu} \colon (X,\tau(X)) \to (X_{\mu,\lambda},\tau_{\mu,\lambda})$$
    は連続であるから,誘導位相$\tau_{\mu}$の普遍性より,$f_{\mu} \colon (X,\tau(X)) \to (X_{\mu},\tau_{\mu})$は連続である.よって定理8の系より
    $$ \tau(X) \supset f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})$$
    が成り立つ.

積空間

普遍性とその帰結

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を非空位相空間の非空族とする(以下いちいち断らない).このとき,自然な射影からなる写像族$p_{\bullet} = p_{X_{\bullet}} = (p_{\lambda} \colon \prod X_{\bullet} \to X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$による誘導位相を積位相といい,位相空間$(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}))$$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$積空間という.

積位相の普遍性

任意の位相空間$(Z,\tau(Z))$と写像$g \colon Z \to \prod_{\lambda \in \Lambda} X_{\lambda}$に対して,次は同値である:

  1. $g \colon (Z,\tau(Z)) \to (\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})):\text{continuous}$;
  2. $\forall \lambda \in \Lambda,\ p_{\lambda} \circ g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X_{\lambda},\tau_{\lambda}):\text{continuous}$.
    $$ \xymatrix{ {Z} \ar[r]^{g} \ar[dr]_{p_{\lambda} \circ g} & {\prod X_{\bullet}} \ar[d]^{p_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$
積空間の普遍性

任意の位相空間$(X,\tau(X))$と連続写像族$f_{\bullet} = (f_{\lambda} \colon X \to X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$に対して,連続写像
$$ \Delta(f_{\bullet}) \colon (X,\tau(X)) \to \left(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})\right)$$
であって,
$$ \forall \lambda \in \Lambda,\ p_{\lambda} \circ \Delta(f_{\bullet}) = f_{\lambda}$$
が成り立つものがただ一つ存在する.
$$ \xymatrix{ {X} \ar@{.>}[r]^{\Delta(f_{\bullet})} \ar[dr]_{f_{\lambda}} & {\prod X_{\bullet}} \ar[d]^{p_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$
さらに,ある$\lambda_{0} \in \Lambda$に対して$f_{\lambda_{0}} \colon X \to X_{\lambda_{0}}$が位相的埋め込みならば,$\Delta(f_{\bullet})$は位相的埋め込みである.

  • 一意性は補題1.1よりしたがう.
  • 写像$\Delta(f_{\bullet}) \colon X \to \prod X_{\bullet}$
    $$ \forall \lambda \in \Lambda,\ \Delta(f_{\bullet})(x)(\lambda) = f_{\lambda}(x) \in X_{\lambda}$$
    で定める.このとき,任意の$\lambda \in \Lambda$に対して
    $$ p_{\lambda} \circ \Delta(f_{\bullet}) = f_{\lambda} \colon (X,\tau(X)) \to (X_{\lambda},\tau_{\lambda}):\text{continuous}$$
    が成り立つ.よって
    $$ \Delta(f_{\bullet}) \colon (X,\tau(X)) \to \left(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})\right)$$
    は連続である.
  • $f_{\lambda_{0}} \colon X \to X_{\lambda_{0}}$が位相的埋め込みであるとする.このとき,任意の$x,x' \in X, x \neq x',\,$に対して
    $$ p_{\lambda_{0}}(\Delta(f_{\bullet})(x)) = f_{\lambda_{0}}(x) \neq f_{\lambda_{0}}(x') = p_{\lambda_{0}}(\Delta(f_{\bullet})(x'))$$
    より$\Delta(f_{\bullet})(x) \neq \Delta(f_{\bullet})(x')$が成り立つので,$\Delta(f_{\bullet})$は単射である.あとは全単射連続写像
    $$ f := \Delta(f_{\bullet})^{\Delta(f_{\bullet})(X)} \colon X \to \Delta(f_{\bullet})(X)$$
    が閉写像であることを示せばよい.そこで$C \subset X$を閉集合とする.このとき
    $$ f(C) \stackrel{!}{=} \overline{f(C)} \cap \Delta(f_{\bullet})(X) \in \tau^{c}\left(\prod X_{\bullet}\right)|\Delta(f_{\bullet})(X)$$
    が成り立つことを示す.
    • $f(C) \subset \mathrm{RHS}$は明らか.
    • $f(x) \in \mathrm{RHS}$とする.このとき,$p_{\lambda_{0}} \circ \incl{f(X)}{\prod X_{\bullet}}$の連続性と$f_{0} := f_{\lambda_{0}}^{f_{\lambda_{0}}(X)} \colon X \to f_{\lambda_{0}}(X)$が同相写像であることより
      \begin{align} f_{\lambda_{0}}(x) = p_{\lambda_{0}} \circ \Delta(f_{\bullet})(x) &= p_{\lambda_{0}} \circ \incl{f(X)}{\prod X_{\bullet}}(f(x))\\ &\in p_{\lambda_{0}} \circ \incl{f(X)}{\prod X_{\bullet}} \left(\overline{f(C)}\right) \cap f_{\lambda_{0}}(X)\\ &\subset \overline{p_{\lambda_{0}} \circ \incl{f(X)}{\prod X_{\bullet}}(f(C))} \cap f_{\lambda_{0}}(X)\\ &= \overline{p_{\lambda_{0}} \circ \Delta(f_{\bullet})(C)} \cap f_{\lambda_{0}}(X)\\ &= \overline{f_{\lambda_{0}}(C)} \cap f_{\lambda_{0}}(X)\\ &= \mathrm{cl}_{f_{\lambda_{0}}(X)}(f_{0}(C))\\ &= f_{0}(\mathrm{cl}_{X}(C)) = f_{0}(C) = f_{\lambda_{0}}(C)\\ \end{align}
      が成り立つので,$f_{\lambda_{0}}$の単射性より$x \in C$を得る.よって$f(x) \in f(C)$が成り立つ.

$$ \forall \lambda \in \Lambda,\ p_{\lambda} \circ \Delta(f_{\bullet}) = f_{\lambda}$$
と誘導位相の推移性(命題9)より
$$ \Delta(f_{\bullet})^{-1}(p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})) = f_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})$$
が成り立つ($\Lambda$の分割として$(\Lambda)$を考えればよい).
$$ \xymatrix{ {X} \ar[r]^{\Delta(f_{\bullet})} \ar@/^2.0pc/[rr]^{f_{\lambda}} & {\prod X_{\bullet}} \ar@<-.5ex>[r] \ar@<.5ex>[r]^{p_{\lambda}} & {X_{\lambda}} }$$

$f_{\bullet} = (f_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to Y_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を連続写像族とする.このとき,連続写像$\prod f_{\bullet} = \prod_{\lambda \in \Lambda} f_{\lambda} \colon \prod X_{\bullet} \to \prod Y_{\bullet}$であって,任意の$\lambda \in \Lambda$に対して$p_{Y_{\lambda}} \circ \prod f_{\bullet} = f_{\lambda} \circ p_{X_{\lambda}}$が成り立つようなものがただ一つ存在する.
$$ \xymatrix{ {\prod X_{\bullet}} \ar@{.>}[r]^{\prod f_{\bullet}} \ar[d]_{p_{X_{\lambda}}} & {\prod Y_{\bullet}} \ar[d]^{p_{Y_{\lambda}}}\\ {X_{\lambda}} \ar[r]_{f_{\lambda}} & {Y_{\lambda}} }$$
さらに,連続写像族$g_{\bullet} = (g_{\lambda} \colon Y_{\lambda} \to Z_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$に対して,$h_{\bullet} = (g_{\lambda} \circ f_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to Z_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$とおくと,
$$ \prod g_{\bullet} \circ \prod f_{\bullet} = \prod h_{\bullet} \colon \prod X_{\bullet} \to \prod Z_{\bullet}$$
が成り立つ.

  • $\prod f_{\bullet} = \Delta((f_{\lambda} \circ p_{X_{\lambda}})_{\lambda \in \Lambda})$とおけばよい.
  • 任意の$\lambda \in \Lambda$に対して
    \begin{align} p_{Z_{\lambda}} \circ \left(\prod g_{\bullet} \circ \prod f_{\bullet}\right) &= g_{\lambda} \circ p_{Y_{\lambda}} \circ \prod f_{\bullet}\\ &= g_{\lambda} \circ f_{\lambda} \circ p_{X_{\lambda}}\\ &= h_{\lambda} \circ p_{X_{\lambda}}\\ &= p_{Z_{\lambda}} \circ \prod h_{\bullet} \end{align}
    が成り立つので,補題1.1より結論を得る.
    $$ \xymatrix{ {\prod X_{\bullet}} \ar[rr]^{\prod f_{\bullet}} \ar@/^2pc/[rrrr]^{\prod h_{\bullet}} \ar[d]_{p_{X_{\lambda}}}& {} & {\prod Y_{\bullet}} \ar[rr]^{\prod g_{\bullet}} \ar[d]_{p_{Y_{\lambda}}} & {} & {\prod Z_{\bullet}} \ar[d]^{p_{Z_{\lambda}}}\\ {X_{\lambda}} \ar[rr]_{f_{\lambda}} \ar@/_2pc/[rrrr]_{h_{\lambda}} & {} & {Y_{\lambda}} \ar[rr]_{g_{\lambda}} & {} & {Z_{\lambda}} }$$
積空間の結合性

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族,$(\Lambda_{\mu})_{\mu \in M}$$\Lambda$の分割とする.各$\mu \in M$に対して$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda_{\mu}}$の積空間を$(Y_{\mu},\tau_{\mu})$とおく.このとき,積空間$(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}))$$(\prod Y_{\bullet},p_{Y_{\bullet}}^{-1}(\tau_{\bullet}))$とは同相である.

  • $X = \prod_{\lambda \in \Lambda} X_{\lambda},\, Y = \prod_{\mu \in M} Y_{\mu}$とおく.
  • $\mu \in M$とする.任意の$\lambda \in \Lambda_{\mu}$に対して$p_{\lambda} \colon (X,\tau(X)) \to (X_{\lambda},\tau_{\lambda})$は連続なので,積空間$(Y_{\mu},\tau_{\mu})$の普遍性より,連続写像$p_{\Lambda_{\mu}} \colon (X,\tau(X)) \to (Y_{\mu},\tau_{\mu})$であって以下の図式を可換にするものがただ一つ存在する:
    $$ \xymatrix{ {X} \ar@{.>}[r]^{p_{\Lambda_{\mu}}} \ar[dr]_{p_{\lambda}} & {Y_{\mu}} \ar[d]^{p^{\mu}_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$
    よって,積空間$(Y,\tau(Y))$の普遍性より,連続写像$f \colon (X,\tau(X)) \to (Y,\tau(Y))$であって以下の図式を可換にするものがただ一つ存在する:
    $$ \xymatrix{ {X} \ar@{.>}[r]^{f} \ar[dr]_{p_{\Lambda_{\mu}}} & {Y} \ar[d]^{p_{Y_{\mu}}}\\ {} & {Y_{\mu}} }$$
  • $\lambda \in \Lambda$とする.このとき$\mu(\lambda) \in M$であって$\lambda \in \Lambda_{\mu(\lambda)}$となるものがただ一つ存在する.そこで自然な射影の合成を$f_{\lambda} = p^{\mu(\lambda)}_{\lambda} \circ p_{Y_{\mu(\lambda)}}$とおくと
    $$ f_{\lambda} \colon (Y,\tau(Y)) \xrightarrow{p_{Y_{\mu(\lambda)}}} (Y_{\mu(\lambda)},\tau_{\mu(\lambda)}) \xrightarrow{p^{\mu(\lambda)}_{\lambda}} (X_{\lambda},\tau_{\lambda})$$
    は連続である.よって,積空間$(X,\tau(X))$の普遍性より,連続写像$g \colon (Y,\tau(Y)) \to (X,\tau(X))$であって,以下の図式を可換にするものがただ一つ存在する:
    $$ \xymatrix{ {Y} \ar@{.>}[r]^{g} \ar[dr]_{f_{\lambda}} & {X} \ar[d]^{p_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$
  • いま,任意の$(\mu(\lambda),\lambda) \in \coprod \Lambda_{\bullet}$に対して
    $$ p_{\lambda} \circ (g \circ f) = f_{\lambda} \circ f = p^{\mu(\lambda)}_{\lambda} \circ p_{Y_{\mu(\lambda)}} \circ f = p^{\mu(\lambda)}_{\lambda} \circ p_{\Lambda_{\mu(\lambda)}} = p_{\lambda} = p_{\lambda} \circ \id_{X}$$
    が成り立つので,補題1.1より$g \circ f = \id_{X}$を得る.
    $$ \xymatrix{ {X} \ar[r]^{g \circ f} \ar@/^1.5pc/[r]^{\id_{X}} \ar[dr]_{p_{\lambda}} & {\prod X_{\bullet}} \ar[d]^{p_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$
  • また,$\mu \in M$とすると,任意の$\lambda \in \Lambda_{\mu}$に対して
    $$ p^{\mu}_{\lambda} \circ (p_{Y_{\mu}} \circ f \circ g) = p^{\mu}_{\lambda} \circ p_{\Lambda_{\mu}} \circ g = p_{\lambda} \circ g = f_{\lambda} = p^{\mu}_{\lambda} \circ p_{Y_{\mu}}$$
    となるので,補題1.1より$p_{Y_{\mu}} \circ (f \circ g) = p_{Y_{\mu}} = p_{Y_{\mu}} \circ \id_{Y}$が成り立つ.よって$f \circ g = \id_{Y}$を得る.
    $$ \xymatrix{ {Y} \ar[r]^{p_{Y_{\mu}} \circ f \circ g} \ar@/^1.5pc/[r]^{p_{Y_{\mu}}} \ar[dr]_{p^{\mu}_{\lambda} \circ p_{Y_{\mu}}} & {Y_{\mu}} \ar[d]^{p^{\mu}_{\lambda}} & {Y} \ar[r]^{f \circ g} \ar@/^1.5pc/[r]^{\id_{Y}} \ar[dr]_{p_{Y_{\mu}}} & {\prod Y_{\bullet}} \ar[d]^{p_{Y_{\mu}}}\\ {} & {X_{\lambda}} & {} & {Y_{\mu}} }$$
(積空間の可換性)

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とする.このとき,任意の全単射$\varphi \colon \Lambda \to \Lambda$に対して,$(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}))$$(\prod X_{\varphi(\bullet)},p_{\varphi(\bullet)}^{-1}(\tau_{\varphi(\bullet)}))$とは同相である.

$\Lambda$の分割として$(\{\varphi(\lambda)\})_{\lambda \in \Lambda}$を考えればよい.

開写像の積

$f_{\bullet} = (f_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to Y_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を連続開写像族とする.このとき,有限個の$\lambda \in \Lambda$を除いて$f_{\lambda}$が全射ならば,$f := \prod f_{\bullet} \colon \prod X_{\bullet} \to \prod Y_{\bullet}$は連続開写像である.

$f$が開写像であることを示せばよい.$\lambda_{1},\ldots,\lambda_{n} \in \Lambda,\, U_{i} \in \tau(X_{\lambda_{i}})$とする.このとき
$$ f(p_{X_{\lambda_{1}}}^{-1}(U_{1}) \cap \cdots \cap p_{X_{\lambda_{n}}}^{-1}(U_{n})) = \bigcap_{i \in [n]} p_{Y_{\lambda_{i}}}^{-1}(f_{\lambda_{i}}(U_{i})) \cap \bigcap_{\lambda \in \Lambda \smallsetminus \{\lambda_{1},\ldots,\lambda_{n}\}} p_{Y_{\lambda}}^{-1}(f_{\lambda}(X_{\lambda}))$$
が成り立つ.仮定より有限個の$\lambda \in \Lambda$を除いて$f_{\lambda}(X_{\lambda}) = Y_{\lambda}$が成り立つので,右辺は$\prod Y_{\bullet}$の開集合である.

  • 閉写像の積は閉写像とは限らない.実際,閉写像の積
    $$ p_{1} \colon \mathbb{R} \times \mathbb{R} \xrightarrow{\id_{\mathbb{R}} \times c_{0}} \mathbb{R} \times \{0\} \approx \mathbb{R};\ (x,y) \mapsto x$$
    について,閉集合$C = \{(x,y) \in \mathbb{R}^{2} \mid xy = 1\}$の像$p_{1}(C) = \mathbb{R} \smallsetminus \{0\} \subset \mathbb{R}$は閉集合ではない.
  • 完全写像(任意のファイバーがコンパクトな閉写像)の積は完全写像になる( 参考 ).
定理13,命題14の

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda},\, ((Y_{\mu},\tau_{\mu}))_{\mu \in M}$を位相空間族とし,$\varphi \colon \Lambda \to M$を全単射とする.このとき,各$\lambda \in \Lambda$に対して$(X_{\lambda},\tau_{\lambda})$$(Y_{\varphi(\lambda)},\tau_{\varphi(\lambda)})$とが同相ならば,積空間$(\prod X_{\bullet}, p_{X_{\bullet}}^{-1}(\tau(X_{\bullet})))$$(\prod Y_{\bullet},p_{Y_{\bullet}}^{-1}(\tau(Y_{\bullet})))$とは同相である.

  • $\lambda \in \Lambda$に対して,$(X_{\lambda},\tau_{\lambda})$$(Y_{\varphi(\lambda)},\tau_{\varphi(\lambda)})$との同相を与える写像を$f_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to Y_{\varphi(\lambda)}$とする.
  • このとき,命題14より$\prod_{\lambda \in \Lambda} f_{\lambda} \colon \prod_{\lambda \in \Lambda} X_{\lambda} \to \prod_{\lambda \in \Lambda} Y_{\varphi(\lambda)}$は全単射連続開写像ゆえ同相写像である.
  • $\Lambda$の分割$(\{\varphi^{-1}(\mu)\})_{\mu \in M}$を考えて,定理13より同相$\prod_{\lambda \in \Lambda} Y_{\varphi(\lambda)} \approx \prod_{\mu \in M} Y_{\mu}$を得る.

積位相と相対位相

積位相の相対位相と相対位相の積位相

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とし,各$\lambda \in \Lambda$に対して部分集合$A_{\lambda} \subset X_{\lambda}$が与えられているとする.包含写像$\bigcup_{\lambda \in \Lambda} A_{\lambda} \subset \bigcup_{\lambda \in \Lambda} X_{\lambda} $により$\prod A_{\bullet} \subset \prod X_{\bullet}$と見做すとき,積集合$\prod A_{\bullet}$上のふたつの位相,すなわち

  • 積空間$(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet}))$の相対位相$\tau_{1}$
  • 位相空間族$((A_{\lambda},\tau_{\lambda}|A_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$の積位相$\tau_{2}$

は一致する.

包含写像からなる族$\incl{A_{\bullet}}{X_{\bullet}} = (\incl{A_{\lambda}}{X_{\lambda}} \colon A_{\lambda} \to X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$と自然な射影からなる族$p_{A_{\bullet}} = (p_{A_{\lambda}} \colon \prod A_{\bullet} \to A_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$について,
$$ \forall \lambda \in \Lambda,\ p_{X_{\lambda}} \circ \prod \incl{A_{\bullet}}{X_{\bullet}} = \incl{A_{\lambda}}{X_{\lambda}} \circ p_{A_{\lambda}} \colon \prod A_{\bullet} \to X_{\lambda}$$
が成り立つ.ところで,誘導位相の推移性より,

  • 写像族$(p_{X_{\lambda}} \circ \prod \incl{A_{\bullet}}{X_{\bullet}})_{\lambda \in \Lambda}$による誘導位相は包含写像$\prod \incl{A_{\bullet}}{X_{\bullet}} = \incl{\prod A_{\bullet}}{\prod X_{\bullet}}$による誘導位相,すなわち$\tau_{1}$に一致する;
  • 写像族$(\incl{A_{\lambda}}{X_{\lambda}} \circ p_{A_{\lambda}})_{\lambda \in \Lambda}$による誘導位相は写像族$p_{A_{\bullet}}$による誘導位相,すなわち$\tau_{2}$に一致する.
写像の終域の違いを尊重する場合

$f = \prod \incl{A_{\bullet}}{X_{\bullet}}$とおく.$f(a) = f(a')$とすると,任意の$\lambda \in \Lambda$に対して
$$ a(\lambda) = \incl{A_{\lambda}}{X_{\lambda}}(a(\lambda)) = \incl{A_{\lambda}}{X_{\lambda}} \circ p_{A_{\lambda}}(a) = p_{X_{\lambda}} \circ f(a) = p_{X_{\lambda}}(f(a)) = p_{X_{\lambda}}(f(a')) = a'(\lambda)$$
が成り立つので,$a = a'$となる.したがって$f \colon \prod A_{\bullet} \to \prod X_{\bullet}$は単射連続写像である.全単射連続写像$f^{f(\prod A_{\bullet})}$の逆写像を$g \colon f(\prod A_{\bullet}) \to \prod A_{\bullet}$とおく.$\lambda \in \Lambda$とする.$f = \incl{f(\prod A_{\bullet})}{\prod X_{\bullet}} \circ g^{-1}$より,
$$ \incl{A_{\lambda}}{X_{\lambda}} \circ (p_{A_{\lambda}} \circ g) = p_{X_{\lambda}} \circ \incl{f(\prod A_{\bullet})}{\prod X_{\bullet}}$$
は連続なので,相対位相の普遍性より$p_{A_{\lambda}} \circ g$は連続である.$\lambda \in \Lambda$は任意であったから,積位相の普遍性より$g$は連続である.よって$\prod A_{\bullet}$$\prod X_{\bullet}$の部分空間と同相である:
$$ \prod A_{\bullet} \approx f\left(\prod A_{\bullet}\right) = \left\{x \in \prod X_{\bullet}\ \middle|\ \forall \lambda \in \Lambda,\ x_{\lambda} \in A_{\lambda}\right\} \subset \prod X_{\bullet}.$$

命題15の

$f_{\bullet} = (f_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to Y_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を位相的埋め込みの族とする.このとき$\prod f_{\bullet} \colon \prod X_{\bullet} \to \prod Y_{\bullet}$は位相的埋め込みである.

定理12の系より
$$ \prod f_{\bullet} = \prod \incl{f_{\bullet}(X_{\bullet})}{Y_{\bullet}} \circ \prod f_{\bullet}^{f_{\bullet}(X_{\bullet})}$$
が成り立つ.よって$\prod f_{\bullet}$は位相的埋め込みと同相写像の合成であるから位相的埋め込みである(cf. 命題3.21).
$$ \xymatrix{ {\prod X_{\bullet}} \ar[rr]^{\prod f_{\bullet}^{f_{\bullet}(X_{\bullet})}}_{\approx} \ar@/^2.5pc/[rrrr]^{\prod f_{\bullet}} \ar[d]_{p_{X_{\lambda}}}& {} & {\prod f_{\bullet}(X_{\bullet})} \ar[rr]^{\prod \incl{f_{\bullet}(X_{\bullet})}{Y_{\bullet}}}_{\text{top. emb.}} \ar[d]_{p_{f_{\lambda}(X_{\lambda})}} & {} & {\prod Y_{\bullet}} \ar[d]^{p_{Y_{\lambda}}}\\ {X_{\lambda}} \ar[rr]^{f_{\lambda}^{f_{\lambda}(X_{\lambda})}}_{\approx} \ar@/_2.5pc/[rrrr]^{\text{top. emb.}}_{f_{\lambda}} & {} & {f_{\lambda}(X_{\lambda})} \ar[rr]^{\incl{f_{\lambda}(X_{\lambda})}{Y_{\lambda}}}_{\text{top. emb.}} & {} & {Y_{\lambda}} }$$

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とする.このとき,各$\lambda \in \Lambda$に対して,自然な射影
$$ p_{\lambda} \colon \left(\prod X_{\bullet},p_{\bullet}^{-1}(\tau_{\bullet})\right) \to (X_{\lambda},\tau_{\lambda})$$
は連続開写像である.

  • 連続写像であることは明らか.
  • 任意の有限集合$\{\lambda_{1},\ldots,\lambda_{n}\} \subset \Lambda$と開集合$U_{i} \in \tau_{\lambda_{i}}$に対して
    $$ p_{\lambda}\left(p_{\lambda_{1}}^{-1}(U_{1}) \cap \cdots \cap p_{\lambda_{n}}^{-1}(U_{n})\right) = \begin{cases} U_{i} &, \lambda = \lambda_{i}\\ X_{\lambda} &, \lambda \notin \{\lambda_{1},\ldots,\lambda_{n}\}\\ \end{cases} \in \tau_{\lambda}$$
    が成り立つ.よって$p_{\lambda}$は開写像である.

$((X_{\lambda},\tau_{\lambda}))_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とし,$A_{\lambda} \subset X_{\lambda}, \lambda \in \Lambda,$とする.このとき次が成り立つ:

  1. $\overline{\prod_{\lambda \in \Lambda} A_{\lambda}} = \prod_{\lambda \in \Lambda} \overline{A_{\lambda}}$;
  2. $\mathrm{int}\left(\prod_{\lambda \in \Lambda} A_{\lambda}\right) \subset \prod_{\lambda \in \Lambda} \mathrm{int}(A_{\lambda})$;
  3. 有限個の$\lambda \in \Lambda$を除いて$A_{\lambda} = X_{\lambda}$が成り立つならば,$\mathrm{int}\left(\prod_{\lambda \in \Lambda} A_{\lambda}\right) = \prod_{\lambda \in \Lambda} \mathrm{int}(A_{\lambda})$.

ただし部分集合のなす族の直積は$\prod X_{\bullet}$の部分集合と見做している.

    1. $\lambda \in \Lambda$に対して$p_{\lambda}$の連続性より
      $$ p_{\lambda}\left(\overline{\prod A_{\bullet}}\right) \subset \overline{p_{\lambda}\left(\prod A_{\bullet}\right)} = \overline{A_{\lambda}}$$
      が成り立つ.よって$\mathrm{LHS} \subset \mathrm{RHS}$が成り立つ.
    2. $\lambda \in \Lambda$に対して$a_{\lambda,0} \in A_{\lambda}$を取る.$x \in \mathrm{RHS}$とする.このとき,任意の$\lambda_{1},\ldots,\lambda_{n} \in \Lambda,\, U_{i} \in \tau_{\lambda_{i}}$であって$x \in U := \bigcap p_{\lambda_{i}}^{-1}(U_{i})$なるものに対して,$p_{\lambda_{i}}(x) \in U_{i} \cap \overline{A_{\lambda_{i}}}$より$U_{i} \cap A_{\lambda_{i}} \neq \varnothing$となるので,$a_{\lambda_{i}} \in U_{i} \cap A_{\lambda_{i}}$が取れる.そこで$a \in \prod X_{\bullet}$
      $$ a(\lambda) = \begin{cases} a_{\lambda_{i}} &, \lambda = \lambda_{i}\\ a_{\lambda,0} &, \lambda \notin \{\lambda_{1},\ldots,\lambda_{n}\} \end{cases}$$
      で定めると,$a \in U \cap \prod A_{\bullet} \neq \varnothing$が成り立つ.よって$x \in \mathrm{LHS}$を得る.
  1. $p_{\lambda}$が開写像であることから
    $$ p_{\lambda}\left(\mathrm{int}\left(\prod A_{\bullet}\right)\right) \subset \mathrm{int}\left(p_{\lambda}\left(\prod A_{\bullet}\right)\right) = \mathrm{int}(A_{\lambda})$$
    が成り立つ.よって
    $$ \mathrm{int}\left(\prod A_{\bullet}\right) \subset \prod_{\lambda \in \Lambda} \mathrm{int}(A_{\lambda})$$
    が成り立つ.
  2. 仮定より$\prod_{\lambda \in \Lambda} \mathrm{int}(A_{\lambda}) \subset \prod X_{\bullet}$$\prod A_{\bullet}$に含まれる開集合なので
    $$ \prod_{\lambda \in \Lambda} \mathrm{int}(A_{\lambda}) \subset \mathrm{int}\left(\prod A_{\bullet}\right)$$
    が成り立つ.

附:部分集合上で定義された写像族によって誘導される位相

$X, \Lambda$を集合,各$\lambda \in \Lambda$に対して$A_{\lambda} \subset X$を部分集合とし,$(f_{\lambda} \colon A_{\lambda} \to X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間への写像族とする.このとき,各$\lambda$に対して
$$ f_{\lambda}^{-1}(\tau(X_{\lambda})) := \{f_{\lambda}^{-1}(V)\ |\ V \in \tau(X_{\lambda})\} \cup \{X\}$$
$X$上の位相である.この位相に関して$A_{\lambda} \subset X$は開集合であり
$$ f_{\lambda} \colon (A_{\lambda},f_{\lambda}^{-1}(\tau(X_{\lambda}))|A_{\lambda}) \to (X_{\lambda},\tau(X_{\lambda}))$$
は連続写像である.さらに次が成り立つ:

$Z$を位相空間,$g \colon Z \to X$を写像とし,$g^{-1}(A_{\lambda}) \in \tau(Z)\ (\forall \lambda)$とする.このとき次は同値である:

  1. $g \colon (Z,\tau(Z)) \to (X,f_{\bullet}^{-1}(\tau(X_{\bullet}))):\text{continuous}$;
  2. $\forall \lambda \in \Lambda, f_{\lambda} \circ g^{A_{\lambda}} \colon (g^{-1}(A_{\lambda}),\tau(Z)|g^{-1}(A_{\lambda})) \to (X_{\lambda},\tau(X_{\lambda})):\text{continuous}$.
    $$ \xymatrix{ {Z} \ar[r]^{g} & {X}\\ {g^{-1}(A_{\lambda})} \ar[r]^{g^{A_{\lambda}}} \ar[dr]_{f_{\lambda} \circ g^{A_{\lambda}}} & {A_{\lambda}} \ar[d]^{f_{\lambda}}\\ {} & {X_{\lambda}} }$$

(i)$\implies$(ii)

仮定より
$$ g^{A_{\lambda}} \colon (g^{-1}(A_{\lambda}),\tau(Z)|g^{-1}(A_{\lambda})) \xrightarrow{g^{A_{\lambda}}} (A_{\lambda},\tau(X)|A_{\lambda}) \xrightarrow{\id_{A_{\lambda}}} (A_{\lambda},f_{\lambda}^{-1}(\tau(X_{\lambda}))|A_{\lambda})$$
は連続であるから,$f_{\lambda} \circ g^{A_{\lambda}}$も連続である.

(ii)$\implies$(i)

仮定より,任意の$V \in \tau(X_{\lambda})$に対して
$$ g^{-1}(f_{\lambda}^{-1}(V)) = (f_{\lambda} \circ g^{A_{\lambda}})^{-1}(V) \in \tau(Z)|g^{-1}(A_{\lambda}) \subset \tau(Z)$$
が成り立つので,$g$は連続である.

附:誘導位相と分離公理

$X$を位相空間とする.

  1. $X$$T_{1}$分離公理
    $$ \forall x,y \in X\ [\ x \neq y \implies \exists U \in \tau(x,X), \exists V \in \tau(y,X), U \cap V \cap \{x,y\} = \varnothing\ ]$$
    を満たすとき,$X$$T_{1}$空間という.
  2. $X$$T_{2}$分離公理
    $$ \forall x,y \in X\ [\ x \neq y \implies \exists U \in \tau(x,X), \exists V \in \tau(y,X), U \cap V = \varnothing\ ]$$
    を満たすとき,$X$$T_{2}$空間またはハウスドルフ空間という.
  3. $X$$T_{3}$分離公理
    $$ \forall x \in X, \forall F \in \tau^{c}(X)\ [\ x \notin F \implies \exists U \in \tau(x,X), \exists V \in \tau(F,X), U \cap V = \varnothing\ ]$$
    を満たすとき,$X$$T_{3}$空間という.$T_{3}$分離公理を満たす$T_{1}$空間を正則空間(regular space)という.
  4. $X$$T_{4}$分離公理
    $$ \forall C,F \in \tau^{c}(X)\ [\ C \cap F = \varnothing \implies \exists U \in \tau(C,X), \exists V \in \tau(F,X), U \cap V = \varnothing\ ]$$
    を満たすとき,$X$$T_{4}$空間という.$T_{4}$分離公理を満たす$T_{1}$空間を正規空間(normal space)という.
  • $T_{3}$分離公理(resp. $T_{4}$分離公理)を満たす空間を正則空間(resp. 正規空間)といい,正則$T_{1}$空間(resp. 正規$T_{1}$空間)を$T_{3}$空間(resp. $T_{4}$空間)という文献も(の方が?)多い.
  • 正規空間は正則空間であり,正則空間はハウスドルフ空間であり,ハウスドルフ空間は$T_{1}$空間であることはすぐにわかる(cf. 補題19).いづれの場合も逆は成り立たないことが知られている.

$T_{1}$空間

$X$を位相空間とする.このとき次は同値である:

  1. $X$$T_{1}$空間である;
  2. 任意の$x \in X$に対して$\{x\} \subset X$は閉集合である.

(i)$\implies$(ii)

$x \in X$とする.このとき,任意の$y \in X \smallsetminus \{x\}$に対して,仮定より$V \in \tau(y,X)$であって$V \subset X \smallsetminus \{x\}$となるものが存在する.よって$X \smallsetminus \{x\} \in \tau(X)$,すなわち$\{x\} \in \tau^{c}(X)$を得る.

(ii)$\implies$(i)

$x,y \in X,\, x \neq y,\,$とする.このとき
$$ U = X \smallsetminus \{y\},\ V = X \smallsetminus \{x\}$$
とおくと,仮定より$U \in \tau(x,X),\,V \in \tau(y,X)$であり
$$ U \cap V \cap \{x,y\} = \varnothing$$
が成り立つ.

$X$を位相空間とする.このとき次は同値である:

  1. $X$$T_{1}$空間である;
  2. $X$から$T_{1}$空間$Y$への単射連続写像$f \colon X \to Y$が存在する.

(i)$\implies$(ii)

$Y$として$X$自身を,$f$として恒等写像$\id_{X} \colon X \to X$を取ればよい.

(ii)$\implies$(i)

$x \in X$とする.仮定より$\{f(x)\} \in \tau^{c}(Y)$であるから,$\{x\} = f^{-1}(\{f(x)\}) \in \tau^{c}(X)$を得る.

包含写像を考えることで次を得る:

(部分空間の$T_{1}$性)命題20の

$T_{1}$空間の部分空間は$T_{1}$空間である.

積空間の$T_{1}$

$(X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とする.このとき次は同値である:

  1. $\prod X_{\bullet}$$T_{1}$空間である;
  2. $X_{\lambda}$$T_{1}$空間である.

(i)$\implies$(ii)

$\mu \in \Lambda$に対して$x_{\mu,0} \in X_{\mu}$を取る.写像$s_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to \prod X_{\bullet}$
$$ s_{\lambda}(x_{\lambda})(\mu) = \begin{cases} x_{\lambda} &, \mu = \lambda\\ x_{\mu,0} &, \mu \neq \lambda \end{cases}$$
で定める.積位相の普遍性より$s_{\lambda}$は単射連続写像であるから,命題20より$X_{\lambda}$$T_{1}$空間である.

(ii)$\implies$(i)

$x \in \prod X_{\bullet}$とする.このとき各$X_{\lambda}$$T_{1}$性より
$$ \{x\} = \bigcap_{\lambda \in \Lambda} p_{\lambda}^{-1}(\{x_{\lambda}\}) \in \tau^{c}\left(\prod X_{\bullet}\right)$$
が成り立つ.よって補題19より結論を得る.

$T_{2}$空間

$X$を位相空間とし$x,x' \in X$とする.このとき,ハウスドルフ空間$Y$への連続写像$f \colon X \to Y$であって$f(x) \neq f(x')$なるものが存在するならば,$U \in \tau(x,X),\,U' \in \tau(x',X)$であって$U \cap U' = \varnothing$となるものが存在する.

$Y$のハウスドルフ性より,$V \in \tau(f(x),Y),\,V' \in \tau(f(x'),Y)$であって$V \cap V' = \varnothing$となるものが存在する.そこで$U = f^{-1}(V),\,U' = f^{-1}(V')$とおくと
$$ U \in \tau(x,X),\ U' \in \tau(x',X),\ U \cap U' = \varnothing$$
が成り立つ.

$X$を位相空間とする.このとき次は同値である:

  1. $X$はハウスドルフ空間である;
  2. $X$からハウスドルフ空間$Y$への単射連続写像$f \colon X \to Y$が存在する.

(i)$\implies$(ii)

$Y$として$X$自身を,$f$として恒等写像$\id_{X} \colon X \to X$を取ればよい.

(ii)$\implies$(i)

補題22よりしたがう.

包含写像を考えることで次を得る:

(部分空間のハウスドルフ性)命題23の

ハウスドルフ空間の部分空間はハウスドルフ空間である.

積空間のハウスドルフ性

$(X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とする.このとき次は同値である:

  1. $\prod X_{\bullet}$はハウスドルフ空間である;
  2. $X_{\lambda}$はハウスドルフ空間である.

(i)$\implies$(ii)

命題21の証明で定義した単射連続写像$s_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to \prod X_{\bullet}$の存在と命題23より$X_{\lambda}$はハウスドルフ空間である.

(ii)$\implies$(i)

$x,y \in \prod X_{\bullet},x \neq y,\,$とする.このとき$\lambda \in \Lambda$であって$p_{\lambda}(x) = x_{\lambda} \neq y_{\lambda} = p_{\lambda}(y)$となるものが存在する.仮定より$X_{\lambda}$はハウスドルフ空間であるから,補題22より$U \in \tau(x,\prod X_{\bullet}), V \in \tau(y,\prod X_{\bullet})$であって$U \cap V = \varnothing$となるものが存在する.

$T_{3}$空間

$X$を位相空間とし,$\sigma(X) \subset \tau(X)$を準開基とする.このとき次は同値である:

  1. $X$$T_{3}$空間である;
  2. 任意の$x \in X$$U \in \tau(x,X)$に対して,$V \in \tau(x,X)$であって$\overline{V} \subset U$となるものが存在する;
  3. 任意の$x \in X$$U \in \sigma(x,X)$に対して,$V \in \tau(x,X)$であって$\overline{V} \subset U$となるものが存在する.

(i)$\implies$(ii)

$x \in X, U \in \tau(x,X)$とする.$F = X \smallsetminus U \in \tau^{c}(X)$とおくと,$x \notin F$より,$V \in \tau(x,X),W \in \tau(F,X)$であって$V \cap W = \varnothing$となるものが存在する.このとき$V \subset X \smallsetminus W \in \tau^{c}(X)$であるから,
$$ \overline{V} \subset \overline{X \smallsetminus W} = X \smallsetminus W \subset X \smallsetminus F = U$$
が成り立つ.

(ii)$\implies$(iii)

明らか.

(iii) $\implies$(i)

$x \in X,\,F \in \tau^{c}(X),\,x \notin F$とする.このとき$x \in X \smallsetminus F \in \tau(X)$より,$U_{1},\ldots,U_{n} \in \sigma(x,X)$であって$\bigcap_{i \in [n]} U_{i} \subset X \smallsetminus F$となるものが存在する.仮定より,各$i \in [n]$に対して$V_{i} \in \tau(x,X)$であって$\overline{V_{i}} \subset U_{i}$となるものが存在する.そこで$U = \bigcap_{i \in [n]} V_{i},\, V = X \smallsetminus \bigcap_{i \in [n]} \overline{V_{i}}$とおくと,
$$ U \in \tau(x,X),\ V \in \tau(F,X),\ U \cap V = \varnothing$$
が成り立つ.

部分空間の正則性
  1. $T_{3}$空間$X$の部分空間$A \subset X$$T_{3}$空間である.
  2. 正則空間の部分空間は正則空間である.
  1. $a \in A,F_{A} \in \tau^{c}(A), a \notin F_{A}$とする.このとき$F \in \tau^{c}(X)$であって$F_{A} = F \cap A$となるものが存在する(命題4).$X$$T_{3}$性と$a \notin F$より,$U \in \tau(a,X),V \in \tau(F,X)$であって$U \cap V = \varnothing$となるものが存在する.そこで$U_{A} = U \cap A, V_{A} = V \cap A$とおくと
    $$ U_{A} \in \tau(a,A),\ V_{A} \in \tau(F_{A},A),\ U_{A} \cap V_{A} = \varnothing$$
    が成り立つ.
  2. 前段と命題20の系よりしたがう.
積空間の正則性

$(X_{\lambda})_{\lambda \in \Lambda}$を位相空間族とする.このとき次は同値である:

  1. $\prod X_{\bullet}$$T_{3}$空間(resp. 正則空間)である;
  2. $X_{\lambda}$$T_{3}$空間(resp. 正則空間)である.

命題21より$T_{3}$性について示せば十分である.

(i)$\implies$(ii)

命題21の証明で定義した単射連続写像$s_{\lambda} \colon X_{\lambda} \to \prod X_{\bullet}$について,
$$ (p_{\lambda}|s_{\lambda}(X_{\lambda})) \circ s_{\lambda}^{s_{\lambda}(X_{\lambda})} = \id_{X_{\lambda}},\ s_{\lambda}^{s_{\lambda}(X_{\lambda})} \circ (p_{\lambda}|s_{\lambda}(X_{\lambda})) = \id_{s_{\lambda}(X_{\lambda})}$$
が成り立つので,$s_{\lambda}^{s_{\lambda}(X_{\lambda})} \colon X_{\lambda} \to s_{\lambda}(X_{\lambda})$は同相写像である.命題26より$s_{\lambda}(X_{\lambda}) \subset \prod X_{\bullet}$$T_{3}$空間であるから,$X_{\lambda}$$T_{3}$空間である.

(ii)$\implies$(i)

$x \in \prod X_{\bullet},\,U \in \sigma(x,\prod X_{\bullet})$とする.積位相の定義より$\sigma(\prod X_{\bullet}) = \bigcup_{\lambda \in \Lambda} p_{\lambda}^{-1}(\tau(X_{\lambda}))$であるから,ある$U_{\lambda} \in \tau(x_{\lambda},X_{\lambda})$を用いて$U = p_{\lambda}^{-1}(U_{\lambda})$と書ける.いま$X_{\lambda}$$T_{3}$空間であるから,命題25より$V_{\lambda} \in \tau(x_{\lambda},X_{\lambda})$であって$\overline{V_{\lambda}} \subset U_{\lambda}$となるものが存在する.そこで$V = p_{\lambda}^{-1}(V_{\lambda}) \in \tau(x,\prod X_{\bullet})$とおくと,$p_{\lambda}$の連続性より
$$ \overline{V} = \overline{p_{\lambda}^{-1}(V_{\lambda})} \subset p_{\lambda}^{-1}(\overline{V_{\lambda}}) \subset p_{\lambda}^{-1}(U_{\lambda}) = U$$
が成り立つ.よって命題25より$\prod X_{\bullet}$$T_{3}$空間である.

$T_{4}$空間

$X$を位相空間とする.このとき次は同値である:

  1. $X$$T_{4}$空間である;
  2. 任意の$C \in \tau^{c}(X)$$U \in \tau(C,X)$に対して,$V \in \tau(C,X)$であって$\overline{V} \subset U$となるものが存在する;
  3. 任意の$C,F \in \tau^{c}(X)$であって$C \cap F = \varnothing$なるものに対して,$U \in \tau(C,X)$であって$\overline{U} \cap F = \varnothing$となるものが存在する;
  4. 任意の$C,F \in \tau^{c}(X)$であって$C \cap F = \varnothing$なるものに対して,$U \in \tau(C,X),\,V \in \tau(F,X)$であって$\overline{U} \cap \overline{V} = \varnothing$となるものが存在する.

(i)$\implies$(ii)

$C \in \tau^{c}(X),\,U \in \tau(C,X)$とする.$F = X \smallsetminus U \in \tau^{c}(X)$とおくと,$C \cap F = \varnothing$より,$V \in \tau(C,X),\,W \in \tau(F,X)$であって$V \cap W = \varnothing$となるものが存在する.このとき$V \subset X \smallsetminus W \in \tau^{c}(X)$であるから,
$$ \overline{V} \subset \overline{X \smallsetminus W} = X \smallsetminus W \subset X \smallsetminus F = U$$
が成り立つ.

(ii)$\implies$(iii)

$C,F \in \tau^{c}(X),\,C \cap F = \varnothing,\,$とする.$X \smallsetminus F \in \tau(C,X)$に対して,仮定より$U \in \tau(C,X)$であって$\overline{U} \subset X \smallsetminus F$,すなわち$\overline{U} \cap F = \varnothing$となるものが存在する.

(iii)$\implies$(iv)

$C,F \in \tau^{c}(X),\,C \cap F = \varnothing,\,$とする.仮定より$U \in \tau(C,X)$であって$\overline{U} \cap F = \varnothing$となるものが存在する.交わらない閉集合$\overline{U},F \subset X$に対して,ふたたび仮定より,$V \in \tau(F,X)$であって$\overline{U} \cap \overline{V} = \varnothing$となるものが存在する.

(iv)$\implies$(i)

明らか.

  1. $T_{4}$空間$X$部分空間$A \subset X$$T_{4}$空間である;
  2. 積空間$\prod X_{\bullet}$が正規空間ならば,各$X_{\lambda}$は正規空間である.
  1. $C,F \in \tau^{c}(A),\,C \cap F = \varnothing,\,$とする.$A \in \tau^{c}(X)$より$C,F \in \tau^{c}(X)$であるから,$U \in \tau(C,X),\,V \in \tau(F,X)$であって$U \cap V = \varnothing$となるものが存在する.そこで$U_{A} = U \cap A,\,V_{A} = V \cap A$とおくと,
    $$ U_{A} \in \tau(C,A),\ V_{A} \in \tau(F,A),\ U_{A} \cap V_{A} = \varnothing$$
    が成り立つ.
  2. 命題21より各$X_{\lambda}$$T_{1}$空間である.また,同相
    $$ X_{\lambda} \approx s_{\lambda}(X_{\lambda}) \subset \prod X_{\bullet}$$
    が存在するのだった.ところで各$X_{\mu}$$T_{1}$性より
    $$ s_{\lambda}(X_{\lambda}) = \bigcap_{\mu \neq \lambda} p_{\mu}^{-1}(\{x_{\mu,0}\}) \subset \prod X_{\bullet}$$
    は閉集合であるから,前段より$s_{\lambda}(X_{\lambda})$は,したがって$X_{\lambda}$$T_{4}$空間である.

正規空間の部分空間や積空間は正規空間になるとは限らないことが知られている.

$X$を位相空間とする.任意の$x \in X$に対してそのコンパクト近傍,すなわちコンパクト集合$K \subset X$であって$x \in \mathrm{int}(K)$となるものが存在するとき,$X$局所コンパクト空間(locally compact space)という.

  1. コンパクトハウスドルフ空間は正規空間である;
  2. 局所コンパクトハウスドルフ空間は正則空間である.
  1. こちら を参照されたい.
    • $X$を局所コンパクトハウスドルフ空間とする.
      • $X$が$T_{1}$空間であることは明らか.
    • $x \in X,\,U \in \tau(x,X)$とする.
    • $x \in X$のコンパクト近傍$K \subset X$を取る.
    • 前段よりコンパクトハウスドルフ空間$K$は正規空間であるから,その閉集合$\{x\}$の開近傍$U \cap K$に対して,$W_{K} \in \tau(x,K)$であって$\mathrm{cl}_{K}(W_{K}) \subset U \cap K$となるものが存在する.
    • 相対位相の定義より$W \in \tau(x,X)$であって$W_{K} = W \cap K$となるものが存在する.
    • そこで$V = W \cap \mathrm{int}(K) \in \tau(x,X)$とおく.
    • ハウスドルフ空間$X$のコンパクト集合$K \subset X$は閉集合であることに注意すると,
      $$ \overline{V} \subset \overline{W \cap K} \cap K = \mathrm{cl}_{K}(W_{K}) \subset U$$
      が成り立つことがわかる.
    • よって命題25より$X$$T_{3}$空間である.

参考文献

[1]
N. Bourbaki, General Topology Chapters 1--4
[2]
J. Dugundji, Topology
[3]
小松醇郎,中岡稔,菅原正博, 『位相幾何学 I』, 岩波書店
投稿日:20231029
更新日:2023122

この本を高評価した人

高評価したユーザはいません

この本に送られたバッジ

バッジはありません。

投稿者

うすい
31
5242

コメント

他の人のコメント

コメントはありません。
読み込み中...
読み込み中
前のページへ
2 / 7
次のページへ
前ページへ
New Spaces from Oldの表紙
次ページへ